RSS
UCHWAŁA NR XVI/110/2020 RADY MIEJSKIEJ W SKĘPEM z dnia 28 stycznia 2020 r. w spr. przyjęcia Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022
Uchwała Nr XVI/110/2020
Rady Miejskiej w Skępem
z dnia 28 stycznia 2020 r.
w sprawie przyjęcia Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2019 r., poz. 506, poz. 1309, poz. 1571, poz. 1696 i poz. 1815) oraz art. 87 ust.3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067, poz. 2245; Dz. U. z 2019 r., poz. 730, poz. 1696), po uzyskaniu pozytywnej Kujawsko - Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, uchwala się, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się Program opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022, w brzmieniu jak w załączniku do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Skępe.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko - Pomorskiego.
|
|
Załącznik do uchwały Nr XVI/110/2020
Rady Miejskiej w Skępem
z dnia 28 stycznia 2020 r.
2. Uwarunkowania prawne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
3. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego
3.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad
3.2. Relacje „Programu” z dokumentami wojewódzkimi i powiatowymi
4. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe
5. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy
5.1. Zarys historii obszaru Gminy
5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony
5.3.1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków
5.3.2. Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytków
5.3.3. Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków
5.3.4. Obiekty uznane za pomniki historii i parki kulturowe
5.3.5. Ustalenia ochrony zabytków w dokumentach planistycznych Gminy
5.3.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych
5.3.7. Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków
5.3.8. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy
6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe
7. Cele i planowane działania w zakresie opieki nad zabytkami
7.1. Priorytety w zakresie opieki nad zabytkami Gminy Skępe
7.2. Kierunki działań w zakresie opieki nad zabytkami
8. Instrumentarium realizacji „Programu”
9. Monitoring procesu realizacji „Programu”
10. Potencjalne źródła finansowania realizacji „Programu”
10.1. Finansowanie przez Gminę zadań z zakresu opieki nad zabytkami
10.2. Dostępne źródła finansowania
12. Wykorzystane źródła danych
Wstęp
Opracowanie niniejszego dokumentu związane jest z realizacją zapisów ustawy
z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.), w której wskazano, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami (art. 87 ust.1). Celem polityki w dziedzinie opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe jest konsekwentne i planowe realizowanie kompetencji władz lokalnych poprzez włączenie dziedzictwa kulturowego w obszar zainteresowania działalności gminy oraz szczególnej dbałości o krajobraz kulturowy regionu. Polityka ta powinna się przejawiać w dążeniu do zachowania charakterystycznych elementów zabytkowych i przyrodniczych regionu, a także rewaloryzacji przekształconych, cennych elementów dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem propagowania tradycyjnych form i cech architektury regionalnej. Podnoszenie walorów zabytkowych ma na celu ich wykorzystanie w promocji kultury i dla rozwoju turystyki na terenie Gminy Skępe.
Poszanowanie tradycji historycznej i utożsamianie się z krajobrazem kulturowym regionu jest niezbędnym warunkiem podjęcia i przeprowadzenia prac, mających na celu zachowanie i promocję dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe. „Program opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” stanowi jeden z elementów wdrażania polityk przestrzennych i jako taki powinien jest podstawą do istotnej poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego Gminy poprzez określenie kierunków działań w zakresie opieki nad zabytkami. Środkiem prowadzącym do tego celu jest ustalenie w programie uwarunkowań i działań ochronnych wobec środowiska kulturowego oraz edukacyjnych i wychowawczych wobec lokalnej społeczności.
Przedmiotem opracowania „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy, natomiast celem jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami.
Podstawa prawna opracowania „Programu”
Obowiązek sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami wynika z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.). Wójt (burmistrz, prezydent miasta) powinien sporządzić na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Z realizacji programów zarząd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
Do zadań własnych gminy zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2019 r. 506 ze zm.) należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym w szczególności w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Podstawą do opracowania „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” jest umowa UMiG.4123.1.2019.ME zawarta w dniu 10 kwietnia 2019 r. pomiędzy Gminą Skępe a WGS84 Polska Sp. z o.o.
„Program opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” (zwany także w dalszej części dokumentu „Programem”) obejmuje:
1.Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami.
2.Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego.
3.Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe.
4.Ocenę stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe.
5.Cele i planowane działania w odniesieniu do opieki nad zabytkami.
6.Instrumentarium realizacji „Programu”.
7.Zasady oceny realizacji „Programu”.
8.Potencjalne źródła finansowania realizacji „Programu”.
Celem opracowania „Programu” na mocy art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jest:
włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju,
uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej,
zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania,
wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego,
podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami,
określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków,
podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami.
2.Uwarunkowania prawne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, że obowiązkiem państwa jest ochrona dziedzictwa narodowego (art. 5), upowszechnianie i równy dostęp do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju (art. 6 ust. 1), jak również wskazuje, że każdy obywatel jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie (art. 86).
Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.).
Zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu:
zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych, które umożliwiają trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie,
zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków,
udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków,
przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę,
kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków,
uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.
Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega na zapewnieniu warunków:
naukowego badania i dokumentowania zabytku,
prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku,
zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie,
korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości,
popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome, ruchome i archeologiczne. Ochronie mogą także podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.
Zabytki nieruchome stanowią w szczególności:
układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane,
dzieła architektury i budownictwa,
obiekty techniki, w szczególności kopalnie, huty, elektrownie i inne zakłady przemysłowe,
parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni,
miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne, bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji.
Zabytki ruchome stanowią w szczególności:
dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,
kolekcje stanowiące zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,
numizmaty oraz pamiątki historyczne, a zwłaszcza militaria, sztandary, pieczęcie, odznaki, medale i ordery,
wytwory techniki, a zwłaszcza urządzenia, środki transportu oraz maszyny i narzędzia świadczące o kulturze materialnej, charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki, które dokumentują poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,
materiały biblioteczne, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach,
wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne,
przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji.
Zabytki archeologiczne to w szczególności:
pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa,
relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
Ustawowymi formami ochrony zabytków są:
wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa,
ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo
w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Rejestr zabytków dla zabytków znajdujących się na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków w formie odrębnych ksiąg dla zabytków: nieruchomych, ruchomych i archeologicznych.
Listę Skarbów Dziedzictwa prowadzi minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Na Listę Skarbów Dziedzictwa wpisuje się zabytek ruchomy
o szczególnej wartości dla dziedzictwa kulturowego.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, może uznać za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej wartości dla kultury, określając jego granice.
Park kulturowy może zostać utworzony przez radę gminy po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Może powstać w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi, charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.
Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami powinna zostać uwzględniona m.in. przy sporządzaniu strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego (art. 18 ww. ustawy). W studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 19 ww. ustawy) powinna zostać uwzględniona w szczególności ochrona:
zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia,
innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków,
W decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego powinna zostać uwzględniona w szczególności ochrona:
zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia,
innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków.
Pozostałe akty prawne regulujące kwestie ochrony zabytków
W celu skutecznej opieki nad zabytkami istotne jest uwzględnienie innych uregulowań prawnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, które zostały zawarte w następujących aktach prawnych:
1.ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. z 2018 r. poz. 1945 ze zm.
2.ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, Dz.U. z 2019 r. poz. 1186 ze zm.
3.ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, Dz.U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.
4.ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. z 2018 r., poz. 1614 ze zm.
5.ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz.U. z 2018 r. poz. 2204 ze zm.
6.ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, Dz.U. z 2018 r. poz. 1983 ze zm.
7.ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz.U. z 2019 r. poz. 688 ze zm.
Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i w bibliotekach zostały określone w ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2018 r. poz. 720) i ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. z 2019 r. poz. 1479). Ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2019 r. poz. 553 ze zm.).
3.Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego
Cele realizacji „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” są zgodne z celami, zasadami i kierunkami wyznaczonymi w krajowych, wojewódzkich i powiatowych dokumentach programowych.
3.1.Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
Przy opracowaniu „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” uwzględniono uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy wynikające z Narodowej Strategii Rozwoju Kultury 2004-2013 z uzupełnieniem na lata 2004-2020.# Misją Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 jest zrównoważony rozwój kultury jako najwyższej wartości przenoszonej ponad pokoleniami, określającej całokształt historycznego i cywilizacyjnego dorobku Polski, wartości warunkującej tożsamość narodową i zapewniającej ciągłość tradycji i rozwój regionów. Celem strategicznym strategii jest zrównoważenie rozwoju kultury w regionach poprzez m.in. zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywną ochronę zabytków.
W Uzupełnieniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020, przyjętej 14 czerwca 2005 r., rozszerzono cele strategii, wprowadzono system jej realizacji, monitorowania i ewaluacji. Jednym z proponowanych kierunków działań jest ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego poprzez kompleksową rewaloryzację zabytków oraz obiektów poprzemysłowych i powojskowych, ich adaptację na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne, a także inne cele społeczne, zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości, tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, budowa i rozbudowa sieci informatycznych w celu promocji potencjału kulturowego regionów, inwentaryzacja i digitalizacja zabytków dziedzictwa ruchomego i nieruchomego oraz ich promocja.
Jako podstawowe wskaźniki monitoringu i ewaluacji Uzupełnienia Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego uznano:
liczbę zabytków ruchomych i nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków,
liczbę obiektów zrewitalizowanych i odnowionych,
wartość odnowionych zabytków kultury.
W Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywa? do 2030 r.) # wskazano, że kompleksowość nowego modelu rozwoju wynika z jego specyfiki. Kształtują go i decydują o jego formie różnego rodzaju podmioty i czynniki: gospodarcze, polityczne, społeczne i kulturowe. Podkreślono, że kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności oraz komunikacji, zwiększenie partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne oraz potencjał kulturowy to warunki powodzenia planowanych działań rozwojowych. Zachowanie i rozwój dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego dla przyszłych pokoleń wymaga wykorzystania różnych potencjałów. Działania do 2020 r. obejmują uspójnienie działań w obszarze promocji gospodarki z działaniami nakierowanymi na budowę wizerunku Polski jako atrakcyjnej, bezpiecznej i otwartej destynacji turystycznej opartej o bogate zasoby kulturowe i przyrodnicze, a także promocję kultury polskiej za granicą. Z kolei po 2020 r. planowany jest projekt strategiczny pn. Budowa Domu Polskich Turystycznych Marek Terytorialnych wraz z systemem koordynacji polityki turystycznej, tj. stworzenie systemowych i kompleksowych rozwiązań prawnych, organizacyjnych, finansowych i narzędziowych w zakresie integracji, koordynacji, komercjalizacji
i internacjonalizacji polskich, markowych produktów turystycznych opartych na potencjale kulturowym i przyrodniczym kraju. Ważne będzie wykorzystanie turystycznego potencjału obszarów wiejskich, jako szansy pełnego włączenia tych obszarów w procesy rozwojowe zachodzące w kraju, dbając aby obszary wiejskie dostarczały dóbr publicznych i rynkowych z zachowaniem unikalnych walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych dla przyszłych pokoleń. Efektem tych działań będzie rozwój sektora gospodarki turystycznej
w Polsce.
W ramach projektu strategicznego pn. Wzmocnienie roli kultury dla rozwoju gospodarczego i spójności społecznej, do 2020 r. planuje się wzmacnianie potencjału instytucji kultury o szczególnym znaczeniu, tj. wspieranie instytucji kultury, których wieloletnia działalność i tradycja mają szczególne znaczenie dla celów polityki państwa w obszarze kultury i których dorobek jest ważnym elementem budowania tożsamości kulturowej Polaków oraz narzędziem promocji Polski w świecie. W perspektywie do 2030 r. ochrona i promocja dziedzictwa narodowego będzie realizowana poprzez wykorzystanie potencjału dziedzictwa dla wzmacniania kapitału społecznego oraz poczucia tożsamości
i wspólnoty; inwestycje w dziedzictwo narodowe (dobra kultury, nauki i sztuki, zabytki, rozwój sieci muzeów, wspieranie i promocja dziedzictwa kulturowego wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO).
3.2.Relacje „Programu” z dokumentami wojewódzkimi i powiatowymi
Przy opracowaniu „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” uwzględniono uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy wynikające z dokumentów na poziomie wojewódzkim tj. Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020, Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz powiatowym, tj. Strategii Rozwoju Obszaru Społeczno-Gospodarczego Powiatu Lipnowskiego i Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Gmin Dobrzyn´skich Region Południe.
Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+#
W „Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+” zidentyfikowano w zakresie kultury i dziedzictwa cel strategiczny „Tożsamość i dziedzictwo”. Główną ideą działań projektowanych w ramach tego celu jest zbudowanie identyfikacji regionalnej mieszkańców oraz rozpoznawalnego i pozytywnie postrzeganego wizerunku województwa na zewnątrz. Realizuje on zadania ważne dla trzech priorytetów: modernizacja przestrzeni wsi i miast, silna metropolia i nowoczesne społeczeństwo.
Elementami, które mogą być wykorzystane przy kreowaniu tożsamości i wizerunku regionu mogą być m. in.: wspólne dziedzictwo materialne i niematerialne regionu kujawsko-pomorskiego, wspólnota interesów społeczno-gospodarczych mieszkańców województwa, patriotyzm gospodarczy, a także silne związki z siedzibami województwa. Szczególnie ważnym czynnikiem integracji społeczeństwa jest kultura regionalna. Istotne jest wykreowanie rozpoznawalnych w kraju i za granicą wydarzeń kulturalnych województwa kujawsko-pomorskiego, atrakcyjna oferta kulturalna, utrzymanie renomy dotychczasowych imprez. Ponadto zakłada się działania na rzecz rozbudowy istniejących oraz tworzenia nowych instytucji kultury. Zamierza się również podjąć działania na rzecz opracowania
i realizacji założeń polityki kulturalnej województwa oraz edukacji kulturalnej społeczeństwa. Niezbędne są działania na rzecz integracji systemu zarządzania promocją w województwie. Ważną rolę będzie miała również edukacja. Wśród działań planuje się opracowanie i wdrożenie regionalnego programu służącego nabywaniu wiedzy
o województwie, a także przygotowanie zgodnych z podstawą programową materiałów
z zakresu edukacji regionalnej dla przedszkoli, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z województwa kujawsko-pomorskiego. Planuje się przygotowanie i upowszechnienie form edukacyjnych sprzyjających budowie tożsamości regionalnej, np. poprzez gry związane z województwem kujawsko-pomorskim oraz budowę tożsamości poprzez sport. Dziedzictwo regionu, wymaga zachowania (m.in. tradycyjnej kultury wiejskiej, ginących zawodów, cudów architektury, przyrody, powstających drobnych kolekcji, zbiorów 64 muzealnych i skansenów), odpowiedniej ekspozycji, poprawy dostępności, a także prezentacji w atrakcyjnej dla różnych osób formie. Wobec powyższego, niezbędna jest waloryzacja obiektów materialnych dziedzictwa kulturowego regionu oraz oszacowanie „wartości marketingowej” wojewódzkich zasobów przyrody i krajobrazu przyrodniczo-kulturowego, koniecznych także dla budowy marki województwa. Poza tym wspierane będą w szczególności przedsięwzięcia umożliwiające atrakcyjny, interaktywny, oryginalny, wielozmysłowy kontakt z dziedzictwem regionu. Ważną rolę będzie odgrywał rozwój Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej, której celem jest zachowanie i promocja dziedzictwa regionu w postaci cyfrowej. Konieczne będzie zachęcenie jak największej liczby podmiotów do udostępnienia swoich zbiorów.
Założenia celu strategicznego „Tożsamość i dziedzictwo”, będą zrealizowane za pomocą następujących kierunków działań:
Budowa tożsamości regionalnej województwa.
Zachowanie oraz promocja dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu.
Wsparcie działań ratowniczych tradycyjnej kultury wiejskiej, ginących zawodów, cudów architektury, przyrody, powstających drobnych kolekcji, zbiorów muzealnych i skansenów, będących częścią środowiska kulturowego województwa.
Rozwój oferty kulturalnej o znaczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020#
W ramach osi priorytetowej 2 Cyfrowy Region wyznaczone zostało działanie 2.2 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego oraz zasobów nauki, kultury i dziedzictwa regionalnego. Podkreślono, iż wsparcie cyfryzacji, w tym digitalizacji zasobów kulturowych, naukowych, planistycznych, geodezyjnych i kartograficznych umożliwi powszechny, otwarty dostęp w postaci cyfrowej do tych zasobów. Otwarte reguły dostępności do zasobów sektora publicznego pozwolą innym podmiotom wytwarzać wartość dodaną. Służą więc wspieraniu innowacyjności, rozwojowi gospodarczemu, zwiększeniu przejrzystości i efektywności administracji publicznej, uczestnictwa w kulturze, zwiększeniu aktywności i zaangażowania obywateli w życie publiczne.
Dziedzictwo kulturowe jest również przedmiotem Osi priorytetowej 4 Region Przyjazny Środowisku, działanie 4.4 Ochrona i rozwój zasobów kultury, którego realizacja służyć będzie z jednej strony zachowaniu dziedzictwa naturalnego i kulturowego oraz rozwojowi zasobów kultury, z drugiej bardziej efektywnemu ich wykorzystaniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego regionu jako źródła realnych korzyści ekonomicznych.
W działaniu 4.6 Ochrona środowiska naturalnego i zasobów kulturowych na obszarze ZIT oraz w poddziałaniu 4.6.2 Wsparcie ochrony zasobów kultury w ramach ZIT wspierane są projekty mające na celu zwiększenie atrakcyjności obiektów kultury regionu kujawsko-pomorskiego.
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego#
W „Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego” wskazano, że ochrona dziedzictwa kulturowego jednostek osadniczych województwa realizowana będzie przez następujące działania:
Rewaloryzacja zabytkowych układów urbanistycznych o dużym znaczeniu kulturowym i historycznym.
Konserwacja oraz szerokie turystyczne wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego ruin zamków.
Dla podniesienia konkurencyjności i atrakcyjności regionu konieczne jest podjęcie działań prowadzących do zachowania i pełnego wykorzystania turystycznych walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego poprzez:
Zagospodarowanie turystyczne istniejących i projektowanych zbiorników wodnych, w tym zbiornika Włocławskiego.
Poprawę zagospodarowania istniejących szlaków turystycznych, szlaku wodnego rzeki Wisły przy wykorzystaniu walorów krajobrazowych i zasobów kulturowych miast nad nią położonych oraz wykorzystanie zamków bądź ich ruin.
Rozwój agroturystyki na bazie walorów przyrodniczo-krajobrazowych i kulturowych.
W sferze ochrony i kształtowania środowiska kulturowego planuje się rewaloryzację historycznych układów urbanistycznych miast (w tym Dobrzynia nad Wisłą) oraz utworzenie dobrzyńskiego parku kulturowego.
W „Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego” w części związanej z gospodarką turystyczną postuluje się o zagospodarowanie szlaku wodnego Wisły przy wykorzystaniu walorów krajobrazowych i zasobów kulturowych miast nad nią położonych (w tym Dobrzynia nad Wisłą).
Strategia Rozwoju Obszaru Społeczno-Gospodarczego Powiatu Lipnowskiego#
Założeniami „Strategii Rozwoju Obszaru Społeczno-Gospodarczego Powiatu Lipnowskiego” jest odzwierciedlenie oczekiwań społecznych i aspiracji w zakresie realizacji warunków polityki terytorialnej. Główny cel strategii określony jest przez misję, która brzmi: „Rozwój gospodarczy drogą do rozkwitu nowoczesnego społeczeństwa".
W strategii przy zagadnieniach związanych z turystyką wskazano, że potencjał atrakcji turystyczny poszczególnych gmin powiatu lipnowskiego jest bardzo duży. Niemniej jednak podkreślono, że wiele obiektów o wysokiej wartości artystycznej, kulturalnej, będących dziedzictwem tego regionu znajduje się w słabej kondycji. Wiele z tych obiektów jest kosztowne w utrzymaniu dla samorządów, a przez wieloletnie zaniedbania z minionych lat nie generują mimo swej atrakcyjności zysków, jedynie straty. Obiekty zabytkowe w wielu przypadkach nie są dostosowane do obecnie funkcjonujących standardów i oczekiwań społecznych, np. w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych. Potrzeby modernizacyjne nie są zaspakajane głównie ze względu na zbyt wysoką skalę wydatków publicznych, które należałoby ponieść.
Istotnymi problemami dla rozwoju obszaru są m.in.:
Brak opracowanej oferty turystycznej gmin i powiatu.
Zły stan technicznych obiektów zabytkowych mogących być ośrodkami aktywności społeczno-kulturalnej, spowodowany brakiem środków finansowych.
Brak wyznaczonych szlaków turystycznych.
Brak zagospodarowania linii brzegowej jezior powiatu.
Brak turystycznej bazy noclegowej.
zagrożenie zanieczyszczeniem środowiska
Za najważniejsze zidentyfikowane obszary wymagające interwencji zostały uznane:
1.Rozwój gospodarki i rynku pracy. Kierunki działań:
wspieranie inicjatyw gospodarczych i samozatrudnienia na terenie ORSG PL,
rozbudowa branży turystycznej w oparciu o spójną ofertę turystyczną gmin ORSG PL.
2.Rozwój infrastruktury. Kierunki działań:
stworzenie infrastruktury pieszo- rowerowej.
3.Rozwój kreatywnego społeczeństwa. Kierunki działań:
włączenie społeczne grup zagrożonych,
aktywizacja osób bezrobotnych i zagrożonych ubóstwem.
4.Zachowanie dziedzictwa naturalnego. Kierunki działań:
spójna i rozwinięta oferta kulturalno- społeczno-sportowa obszaru,
rozwój przestrzeni sprzyjającej ożywieniu kulturalno- rekreacyjnemu i wymianie międzypokoleniowej.
W strategii wskazano 6 poszczególnych priorytetów inwestycyjnych, spośród których z uwagi na zasoby dziedzictwa kulturowego ważnym jest priorytet „Bogactwo tradycji i kultury”. Podstawą tego priorytetu jest dążenie nie tylko do zachowania, ale również do zaprezentowania w pełnej krasie tradycji związanych z obszarem, tak w zakresie dóbr materialnych (zabytki i obiekty ważne pod względem historycznym i kulturowym), jak i niematerialnych (zanikające tradycje i zwyczaje wsi i małych miasteczek charakterystyczne dla tego regionu). Kierunkami działania w tym priorytecie są:
Rewitalizacja przestrzeni miejsko-wiejskiej.
Zachowanie oraz promocja tradycji i zwyczajów obszaru.
Rewitalizacja obiektów istotnych historycznie i kulturowo.
Działania na rzecz upowszechnienia dóbr kultury (np. digitalizacja).
Lokalna Strategia Rozwoju Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Gmin Dobrzyn´skich Region Południe#
„Lokalna Strategia Rozwoju Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Gmin Dobrzyn´skich Region Południe” stanowi plan działania w obszarze rozwoju turystyki, rekreacji i kultury, tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy, poprawie jakości życia oraz w poprawie atrakcyjności obszaru, rozwoju gospodarczego i budowie kapitału społecznego na obszarze 10 gmin, w tym Gminy Skępe.
Sformułowano 3 główne obszary problemowe dla rozwoju LGD:
Ograniczony dostęp mieszkańców i turystów do infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturowej oraz niewystarczająca promocja obszaru
Niski rozwój gospodarczy obszaru LGD.
Tym samym biorąc pod uwagę powyższe problemy jako ich przyczyny zidentyfikowano niedobory i braki:
infrastruktury turystycznej rekreacyjnej i kulturowej w stosunku do posiadanych zasobów oraz niewystarczająca promocję obszaru LGD.
wsparcia dla inicjatyw rozwojowych mikro i małych przedsiębiorstw.
integracji mieszkańców oraz infrastruktury społecznej na obszarach LGD.
Realizacja tak określonych kwestii będzie następowała poprzez dążenie do wypełnienia następujących celów głównych:
Cel główny I: Poprawa atrakcyjności obszaru LGD,
Cel główny II: Rozwój aktywności gospodarczej na terenie LGD.
Cel główny III: Wsparcie procesu budowy kapitału społecznego na obszarze LGD.
Na potrzeby realizacji celu głównego I wyznaczono następujące przedsięwzięcia:
Tworzenia, rozbudowy lub przebudowy ogólnodostępnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej.
Organizacja imprez kulturalnych, promocyjnych lub rekreacyjnych na obszarze LGD.
Promocja walorów oraz oferty turystycznej obszaru LGD.
W ramach realizacji Celu głównego II stworzono trzy przedsięwzięcia:
Wsparcie procesu zakładania działalności gospodarczej.
Rozwój istniejących podmiotów gospodarczych.
Utworzenie inkubatora przedsiębiorczości
Dla realizacji Celu głównego III opracowano również trzy przedsięwzięcia:
Budowa/przebudowa/remont obiektów infrastrukturalnych przyczyniających do rewitalizacji społeczno-gospodarczej na obszarze LGD.
Podnoszenie kompetencji, integracja oraz animacja mieszkańców LGD.
Podniesienie wiedzy i umiejętności mieszkańców LGD dotyczących wdrażania LSR.
4.Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe
Zapisy „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” są zgodne z wyznaczonymi kierunki polityki przestrzennej gminy, tj.: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skępe”, a także miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i „Programem rewitalizacji Miasta i Gminy Skępe na lata 2016-2022”.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Skępe#
W „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
i gminy Skępe” wskazano następujące obszary i obiekty chronione znajdujące się na terenie Gminy Skępe:
Obiekty i zespoły wpisane do rejestru zabytków.
Obiekty i zespoły wpisane do ewidencji zabytków.
Dla wyżej wymienionych obszarów wyznaczone zostały zasady użytkowania oraz zakres ochrony. Wśród kierunków zagospodarowania przestrzennego w zakresie zasobów dziedzictwa kulturowego zabytków oraz dóbr kultury współczesnej wskazano, że:
W sferze ochrony i kształtowania środowiska kulturowego planuje się rewaloryzację historycznych układów urbanistycznych miasta Skępe oraz objecie ochroną prawną w formie rezerwatu kultury zespołów pałacowo-parkowych i zespołu klasztornego
w dawnym Wymyślinie.
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy uszczegółowić strefę ochrony historycznej struktury przestrzennej miasta Skępe. Strefa ta obejmie obszary szczególnie wartościowe, o bardzo dobrze zachowanej historycznej strukturze przestrzennej. W przypadku nowej zabudowy obowiązuje zasada ochrony ekspozycji historycznej zabudowy i poszczególnych budynków historycznych.
W strefie historycznego układu urbanistycznego wszelkie decyzje planistyczne, projektowe i realizacyjne przy nowych inwestycjach budowlanych oraz wpływających na układ przestrzenny, podlegają uzgodnieniu przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na etapie procedury administracyjnej.
W odniesieniu do krajobrazu kulturowego, parków i cmentarzy ochroną należy objąć kompozycję przestrzenną, elementy małej architektury, zespoły zorganizowanej zieleni, utrwalonej w krajobrazie kulturowym, w postaci alei przydrożnych, drzewostanu oraz cmentarzy. Zakazuje się realizacji inwestycji mogących wpłyną negatywnie na krajobraz kulturowy, w tym wycinki zabytkowego drzewostanu.
Zgodnie z zapisami Studium dodatkowo wymagana jest ochrona obiektów i zespołów zabytkowych prawnie chronionych i ich otoczenia przed zmianami mogącymi spowodować degradację ich wartości historycznych, estetycznych i architektonicznych oraz porządkowanie i rehabilitacja istniejących założeń parkowych i cmentarzy.
Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Skępe na lata 2016-2022#
„Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Skępe na lata 2016-2022” to wieloletni program działań zmierzający do stworzenia warunków zrównoważonego rozwoju obszarów rewitalizacji stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Głównym celem programu jest określenie potrzeb z zakresu rewitalizacji na terenie gminy i zaprogramowanie interwencji, którą zamierza się zrealizować z udziałem środków finansowych. W Programie wskazuje się, że jednym z czynników ograniczających rozwój gminy to zdegradowane miejsca turystyczne oraz słaba infrastruktura turystyczna i oferta spędzania wolnego czasu. Natomiast czynnikami mającymi pozytywny wpływ dla rozwoju gminy są m. in. walory przyrodniczo-krajoznawczo-historyczne wpływające korzystnie na rozwój usług rekreacyjnych oraz agroturystycznych, rekreacji jaki i sportu.
Celem rewitalizacji określonym w programie jest „Aktywizacja społeczna sołectwa Wioska oraz I Obszaru funkcjonalnego Jezior Skępskich”. Dla jego osiągnięcia zakłada się zrealizowanie następujących działań:
Aktywizacja społeczna i integracja osób zagrożonych wykluczeniem.
Aktywizacja zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Polepszenie jakości infrastruktury społecznej i technicznej.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
Dla obszaru Gminy Skępe obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których ustalona została ochrona zabytków i dziedzictwa kultury:
1.Uchwała nr XVII/103/96 Rady Miejskiej w Skępem z dnia 13 sierpnia 1996 r.
w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
2.Uchwała nr XIX/126/2000 Rady Miejskiej w Skępem z dnia 14 września 2000 r.
w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
3.Uchwała nr XXXI/227/2009 Rady Miejskiej w Skępem z dnia 30 czerwca 2009 r.
w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
5.Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy
Gmina Skępe to gmina miejsko-wiejska położona w powiecie lipnowskim we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, leżąca w odległości około 40 km od Włocławka oraz 60 km od Torunia. Graniczy z gminami: Rogowo od strony północnej, Mochowo, Sierpc oraz Szczutowo od strony wschodniej, od południa z gminami Wielgie i Tłuchowo, od zachodu zaś z gminami Chrostkowo i Lipno. Administracyjnie w skład Gminy wchodzi 16 sołectw: Boguchwała, Czermno, Franciszkowo, Huta, Jarczewo, Likiec, Lubówiec, Łąkie, Ławiczek, Moczadła, Sarnowo, Rumunki Skępskie, Wioska, Wólka, Żagno i Żuchowo.
Powierzchnia Gminy wynosi 178,61 km2, w tym użytki rolne zajmują łącznie ok. 32%, lasy natomiast stanowią 39%. Gminę Skępe według danych GUS na 31.12.2018 r. zamieszkiwało 7547 mieszkańców, w tym 3710 mężczyzn oraz 3837 kobiet.
Na obszarze Gminy Skępe zlokalizowany jest Obszar Chronionego Krajobrazu „Jeziora Skępskie” o łącznej powierzchni przekraczającej 10 tys. ha. Wysokie walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe tych terenów stały się podstawą do projektu utworzenia na tym obszarze parku krajobrazowego. Obszar Chronionego Krajobrazu został utworzony 15 czerwca 1983 r.
Ponadto na terenie Gminy znajdują się trzy rezerwaty przyrody:
„Torfowisko Mieleńskie” - rezerwat florystyczny, torfowiskowy. Znajduje się po południowej stronie Jeziora Mielno w pobliżu Skępego. Obejmuje obszar torfowiska niskiego i przejściowego o łącznej powierzchni 16,04 ha. Został utworzony w 1990 r. w celu ochrony torfowiska z udziałem brzozy niskiej. Rosną tu także rzadkie gatunki roślin zielnych - turzyca bagienna, rosiczka okrągłolistna, rosiczka długolistna i inne, a także reliktowe mszaki. Występuje tu 241 gatunków roślin, w tym 206 naczyniowych i 35 mszaków.
„Przełom Mieni” - rezerwat krajobrazowy utworzony w 2001 r. Znajduje się
w miejscowości Żuchowo. Obejmuje jar - przełomowy odcinek silnie w tym miejscu meandrującej rzeki Mień wraz z otaczającymi lasami. Zajmuje on obszar 14,8 ha. Występują tu lasy łęgowe, na zboczach rosną grądy wysokie i bory mieszane oraz monokultury sosny na ich siedliskach. Występują tu też zespoły pastwiskowe i murawy psammofilne.
„Uroczysko Stary Zagaj” - rezerwat leśny o pow. 125,0 ha utworzony w 2001 r. Położony jest w pobliżu wsi Pokrzywnik i Suradówek. Znajduje się tam stosunkowo duży kompleks lasów liściastych, w tym grąd subkontynentalny, dąbrowa świetlista. Występują tu rzadkie i chronione rośliny np. lilia złotogłów, wilczomlecz słodki, bluszcz pospolity i inne.
Wśród ustawowych form ochrony przyrody na terenie Gminy Skępe znajdują się również dwa Obszary Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk „Torfowisko Mieleńskie” (PLH040018) oraz „Stary Zagaj” (PLH040038), a także pomniki przyrody: 1 cis pospolity, 3 dęby szypułkowe, grupa 6 lip drobnolistnych, grupa 7 dębów szypułkowy.#
5.1.Zarys historii obszaru Gminy#
W Skępem już w XI w. na przesmyku pomiędzy jeziorami Małym i Wielkim istniał obronny gród, a wokół niego z czasem powstała osada. W 1412 r. właścicielami Skępego i okolicznych ziem byli Kościeleccy. W 1445 r. Mikołaj Kościelecki, korzystając z przyzwolenia króla Kazimierza Jagiellończyka uzyskał przywilej lokacyjny dla miasta na prawie chełmińskim. Rozwojowi Skępego sprzyjało założenie w sąsiednim Wymyślinie zespołu klasztornego oo. Bernardynów. W 1495 r. wybudowano kościół, który został rozbudowany w latach 1508-1511. Wkrótce rozwinął się kult maryjny Matki Boskiej Skępskiej. Szybkiemu rozwojowi miasta pomogło również jego dogodne położenie przy szlaku handlowym biegnącym z Torunia, Gniezna, Poznania do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W XV-XVII w. na skutek zaraz i pożarów miasto wielokrotnie pustoszało.
Następnymi właścicielami dóbr Skępego byli Działyńscy, a następnie od XVIII w. Zielińscy. W latach 1793-1807 Skępe przynależało do Prus. W latach 1807-1815 objęło je Księstwo Warszawskie, departament płocki, a od 1815 r. wchodziło w skład Królestwa Polskiego, województwa płockiego w powiecie lipnowskim. W 1864 r. klasztor w dawnym Wymyślinie został zlikwidowany. Jednak Ojcowie Bernardyni powrócili do niego w okresie Drugiej Rzeczypospolitej. W 1867 r. Skępe zostało zdegradowane i utraciło prawa miejskie.
W XIX w. i na początku XX w. w miejscowości mieszkało kilkunastu rzemieślników i kupców. Ówcześni właściciele ziemscy w okolicach Skępego i w Wiosce uruchomili kilka przedsiębiorstw. Powstały między innymi gorzelnie, olejarnie, tartaki, cegielnie i młyny. W okresie I wojny światowej zbudowano kolej wąskotorową pomiędzy Nasielskiem i Toruniem. W latach 1939-1945 Skępe zostało anektowane do Niemiec. Przynależało do prowincji Gdańsk-Prusy Zachodnie, rejencja kwidzyńska, powiat lipnowski. Po 1945 r. Skępe weszło w skład województwa bydgoskiego, a także później włocławskiego. Skępe prawa miejskie ponownie odzyskało dopiero w 1997 r.
W XIX w. przysiółek Babie Ławy był częścią miejscowości Czermno.
W XIX w. Boguchwale było 5 domów i 27 mieszkańców. Teren wsi w większości porastał las należący do rodziny Trzcińskich, właścicieli dóbr Osiek w sąsiedniej Gminie Mochowo. Na zlecenie właścicieli las został wyrąbany, a na jego miejscu powstał folwark z owczarnią. W 1847 r. Trzcińscy sprzedali majątek niemieckim kolonistom. Pośrodku nowo powstałej kolonii właściciel sprezentował kolonistom 3 morgi ziemi. Założono cmentarz, a zaraz później obok wzniesiono dom modlitw oraz osobno szkołę. W 1852 r. Trzcińscy zbyli jeszcze kolonistom dodatkowe cztery włóki lasu. W 1921 r. ewangelicy w Boguchwale stanowili 74% mieszkańców.
W XIX w. przysiółek Czarny Las był częścią miejscowości Czermno.
W XIX w. Czermno składało się ze wsi oraz folwarku. W 1827 roku Czermno liczyło 7 domostw oraz 164 mieszkańców.
Huta, inaczej Kolonia Łąkie w XIX w. posiadała 76 osad, 73 domy i 585 mieszkańców. We wsi stał ewangelicki dom modlitwy oraz działała szkoła. Nad jeziorem istniał folwark, który składał się z 3 domów, karczmy i zajazdu.
W 1789 r. wieś Kukowo należała do rodu Zielińskich i Lignowskich. We wsi istniał folwark, karczma oraz wiatrak. W 1827 r. w Kukowie było 17 domów zamieszkanych przez 154 mieszkańców.
W 1827 r. miejscowość Likiec składała się ze wsi włościańskiej oraz folwarku. Dobra te na swoim ternie posiadały młyn wodny i wiatrak. Wieś liczyła 42 domostwa i 430 mieszkańców.
W XV w. Osada Ławiczek należała do dóbr skępskich i była własnością rodziny Kościelskich. W XIX w. wieś liczyła 19 domów i 148 mieszkańców.
W XIX w. na terenie wsi Łąkie było 12 domów i 233 mieszkańców. We wsi istniała szkoła początkowa z jedną klasą ogólną.
W 1412 r. Skępe i okoliczne ziemie należały do rodziny Kościelskich. Od 1445 r. Skępe było miastem lokowanym na prawie chełmińskim. W 1495 r. właścicielami Skępego byli Mikołaj Kościelecki, kasztelan kruszwicki i jego żona, Katarzyna z Szamotuł. Kolejnymi właścicielami dóbr byli Działyńscy, a od początków XVIII w. Zielińscy. W XIX w. w gminie Skępe znajdował się kościół katolicki, synagoga, seminarium nauczycielskie, trzy szkoły, urząd leśny, urząd gminy, sąd gminny, dwa młyny wodne, dwa zajazdy oraz dziewięć karczm.
W XV w. Wioska byłą własnością rodziny Kościelskich. W 1827 r. w Wiosce istniał folwark należący do dóbr skępskich. Jego właścicielami byli Zielińscy. Było tu wtedy 14 domów i 122 mieszkańców, rezydencja z parkiem i biblioteką, gorzelnia i owczarnia
W XV w. Żuchowo należało do dóbr skępskich i było własnością rodziny Kościelskich.
Krajobraz kulturowy to przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Tworzą go układy urbanistyczne i ruralistyczne, dzieła architektury i budownictwa, obiekty sakralne, rezydencjonalne, użyteczności publicznej, obiekty obronne, zabytki techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne, a także zabytki ruchome, zbiory muzealne, zabytki archeologiczne oraz dziedzictwo niematerialne.
Zachowany krajobraz kulturowy obszarów miasta i należących do niego obszarów wiejskich kształtował się od XI w., a znaczny rozwój osadnictwa nastąpił XV w. oraz XVIII-XIX w. Jednym z najcenniejszych zabytków w Gminie jest położony w Skępem przy ulicy Klasztornej 5 zespół klasztorny oo. Bernardynów wpisany do rejestru zabytków. W skład zespołu wchodzi: kościół parafialny p.w. Zwiastowania NMP wraz z wnętrzem, klasztor oo. Bernardynów z dziedzińcem odpustowym z lat 1726-1732 i kaplicą grobową p.w. św. Barbary oraz otaczająca zieleń. Zabytkowe założenia zieleni są również integralnym elementem dziedzictwa kulturowego. Aktualnie zachowane są tylko dwa założenia parkowe tj.: park dworski w Wiosce z I połowy XIX w., który został wpisany do rejestru zabytków oraz park „Borek” z końca XVIII w. leżący w Skępem przy ulicy Klasztornej. Wśród zespołów i obiektów objętych ochroną konserwatorską warto wyróżnić: obszar dawnego zespołu dworsko-parkowo-folwarcznego w Wiosce, jak również samą miejscowość gminną Skępe z uwagi na jej lokalne walory historyczne i funkcjonalne oraz duże skupienie obiektów o walorach zabytkowych. Miejscowość Skępe wraz dawną wsią Wymyślin wchodzą w skład zabytkowego układu urbanistycznego, gdzie ochronie podlega historyczna linia zabudowy, przebieg ulic i placów, a także tereny historycznej zieleni.
Wśród zabytków znajdujących się na terenie Gminy Skępe należy także wymienić zabytkowe cmentarze, w tym: cmentarz parafialny rzymsko-katolicki w Skępem powstały w II poł. XIX w. o powierzchni 2,35 ha; cmentarz ewangelicki w Boguchwale z pocz. XX w. i dwa cmentarze ewangelicki w Łąkiem z II poł. XIX w. i z k. XIX w.
Niemniej jednak najtrudniejszym problemem są wiejskie chałupy drewniane
i budynki gospodarcze. Te ginące relikty kultury materialnej są najbardziej zagrożone. Większość z nich została wybudowana w XIX-XX w. Nowoczesne budownictwo związane z poprawą warunków mieszkaniowych powoduje ich opuszczanie i postępujące niszczenie.
5.3.Zabytki objęte prawnymi formami ochrony
Formami ochrony prawnej zabytków są: wpis do rejestru zabytków, wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego oraz ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, decyzji
o warunkach zabudowy, o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, linii kolejowej,
o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i w zakresie lotniska użytku publicznego.
5.3.1.Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków
Rejestr zabytków nieruchomych dla województwa mazowieckiego jest prowadzony przez Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku, ul. Łęgska 42, 87-800 Włocławek). W rejestrze zabytków nieruchomych województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się 26 zabytków z terenu Gminy Skępe, z tego 21 istnieje (19 zabytków nieruchomych zestawionych w tabeli nr 1 oraz 2 zabytki archeologiczne, zestawione w tabeli nr 2), a 4 z nich nie zachowały się do czasów obecnych. Są to: oficyna północna i budynek stajni przy ul. Klasztornej 38 w Skępem oraz w Wiosce rządówka – dom nr 9, dawne czworaki – dom nr 13 i 15.
Tabela nr Zestawienie zabytków nieruchomych z terenu Gminy Skępe wpisanych do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego (wg stanu na 09.05.2019 r.) #
|
Lp. |
Obiekt |
Data wpisu do rejestru zabytków |
Lokalizacja | |
|
1 |
Cmentarz ewangelicki |
A/1296 |
06.29.1994 r. |
Boguchwała |
|
2 |
Kapliczka przydrożna NMP |
A/1464 |
01.19.1998 r. |
Skępe, ul. Dobrzyńska |
|
3 |
Kościół klasztorny Bernardynów wraz z wnętrzem, ob. także parafialny pw. Zwiastowania NMP |
A/454/1-3 |
07.10.1954 r. |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
4 |
Klasztor Bernardynów (z dziedzińcem odpustowym z lat 1726-1732 i kaplicą grobową rodziny Zielińskich, ob. pw. św. Barbary) |
A/454/1-3 |
07.10.1954 r. |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
5 |
Otoczenie założenia: zieleń otaczająca zespół klasztorny |
A/454/1-3 |
07.10.1954 r. |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
6 |
Zajazd murowany |
A/1297/1-4 |
06.07.1985 r. |
Skępe, ul. Klasztorna 38A |
|
7 |
Oficyna południowa, |
A/1297/1-4 |
06.07.1985 r. |
Skępe, ul. Klasztorna 38A |
|
8 |
Dom ogrodnika, ob. dom |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 1 |
|
9 |
Magazyn ogrodnika |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 1 |
|
10 |
Dwór-istniejący fragment-część kuchenna |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
11 |
Park dworski |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
12 |
Ogrodzenie z bramami zespołu dworsko-parkowego |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
13 |
Ogrodzenie z bramami folwarku |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
14 |
Stajnia |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
15 |
Obora |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
16 |
Chlewnia i wozownia |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
17 |
Gorzelnia |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
18 |
Magazyn spirytusu |
A/1387/1-12 |
12.03.1996 r. |
Wioska 5 |
|
19 |
Młyn wodny szachulcowy, ob. elektryczny |
A/1308 |
12.31.1985 r. |
Żuchowo |
Cmentarz ewangelicki w Boguchwale
Cmentarz o powierzchni ok. 0,18 ha, założony na planie prostokąta, od południa przylega do asfaltowej drogi, od północy sąsiaduje z obszarem zalesionym, a od wschodu i zachodu z gospodarstwami. Układ cmentarza czytelny, brak zachowanego układu alei
i podziału na kwatery. Na terenie pozostałości obelisku, obramień mogiły oraz postumentów, od frontu drewniany krzyż z krucyfiksem z I poł. XX w. Obszar cmentarza porośnięty starodrzewem w postaci dębu, klonu, akacji i lipy.
|
adres |
Boguchwała |
|
rejestr zabytków |
A/1296 z dnia 29.06.1994 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0001.153 |
|
własność |
Skarb Państwa |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
pocz. XX w. |
Fot. 1-2 Cmentarz ewangelicki w Boguchwale
Kapliczka przydrożna NMP w Skępem
Kapliczka murowana z cegły, otynkowana, czworoboczna, nakryta czterospadowym daszkiem zwieńczonym metalowym krzyżem. W przeszklonej, ostrołukowo zamkniętej wnęce figurka Najświętszej Marii Panny ze złożonymi rękoma. Na kapliczce widnieje napis: „KRÓLOWO RÓŻAŃCA ŚWIĘTEGO MÓDL SIĘ ZA NAMI 1945 R.”.
|
adres |
Skępe |
|
rejestr zabytków |
A/1464 z dnia 19.01.1998 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0005.651 |
|
własność |
Parafia p.w. Miłosierdzia Bożego w Skępem |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
1945 r. |
Fot. 3-4 Kapliczka przydrożna NMP w Skępem
Kościół klasztorny oo. Bernardynów wraz z wnętrzem, ob. także parafialny p.w. Zwiastowania NMP w Skępem
Budynek orientowany, wzniesiony w stylu późnogotyckim, z elementami barku, murowany z cegły, otynkowany, założony na rzucie wydłużonego prostokąta zwężającego się ku wschodowi, z dwukrotnie przedłużanym prezbiterium, nakryty dachem dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką. Od strony pd.-zach. wieża przykryta miedzianym, cebulastym hełmem z ośmioboczną latarnią. Latarnia zadaszona
z powtarzającym się motywem cebulastego hełmu, z iglicą w postaci krzyża na kuli.
W dolnej części krzyża przymocowany trybowany relief z wizerunkiem Matki Boskiej Skępskiej. Od południa przylega klasztor, od północy dziedziniec odpustowy. Od strony dziedzińca Kaplica św. Anny zwieńczona attyką dzieloną rytmem pilastrów z impostami w partii belkowania.
|
adres |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
rejestr zabytków |
A/454/1-3 z dnia 10.07.1954 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0006.252 |
|
własność |
Parafia p.w. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Skępem |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
1508-1510 r. |
Fot. 5-6 Kościół klasztorny Bernardynów wraz z wnętrzem, ob. także parafialny pw. Zwiastowania NMP w Skępem
Klasztor Bernardynów (z dziedzińcem odpustowym z lat 1726-1732 i kaplicą grobową rodziny Zielińskich, ob. p.w. św. Barbary) w Skępem
Budynek klasztoru od północy przylega do kościoła, złożony z trzech dwupiętrowych skrzydeł krytych dachami siodłowymi, dwu i trójspadowymi. Elewacje wschodnia
i zachodnia skrzydeł oszkarpowane. Na osiach prostokątne otwory okienne. Dziedziniec odpustowy z trójwieżową fasadą, założony na planie zbliżonym do kwadratu, otoczony krużgankami. Krużganki sklepione kolebkowo i krzyżowo, otwarte na dziedziniec arkadami filarowymi o półkolistych łukach, nakryte siodłowymi dachami. W krużgankach 32 obrazy ze scenami z życia i męki Chrystusa. W południowym skrzydle krużganków ulokowana brama wejściowa. Na piętrze wieży bramnej kaplica otwarta od dziedzińca półkoliście zamkniętą arkadą. W pomieszczeniu kaplicy barokowy ołtarz z krucyfiksem i ludową rzeźbą Matki Boskiej Skępskiej. Na krużgankach płyty inskrypcyjne. Pośrodku dziedzińca wolnostojąca kaplica na rzucie ośmiokąta z poprzedzonym schodami otworem drzwiowym od zachodu, nakryta krzywolinijnym dachem z latarnią. Elewacje kaplicy zaakcentowane profilowanym gzymsem koronującym.
|
adres |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
rejestr zabytków |
A/454/1-3 z dnia 10.07.1954 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0006.219/1; 252 |
|
własność |
Parafia p.w. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Skępem |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
1508-1510 r. |
Fot. 7-8 Klasztor oo. Bernardynów (z dziedzińcem odpustowym z lat 1726-1732 i kaplicą grobową rodziny Zielińskich, ob. pw. św. Barbary) w Skępem
Otoczenie założenia: zieleń otaczająca zespół klasztorny w Skępem
Teren ogrodzony, w części porośnięty świerkami, od zachodu ze stawem
i pojedynczym starodrzewem.
|
adres |
Skępe, ul. Klasztorna 5 |
|
rejestr zabytków |
A/454/1-3 z dnia 10.07.1954 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0006.216/24; 218; 219/1; 224/1 |
|
własność |
Parafia p.w. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Skępem |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
XVIII w. |
Fot. 9-10 Otoczenie założenia: zieleń otaczająca zespół klasztorny w Skępem
Budynek wzniesiony w stylu klasycystycznym, murowany z cegły, otynkowany, usytuowany kalenicowo do drogi, parterowy z użytkowym poddaszem, wzniesiony na rzucie prostokąta, nakryty dachem czterospadowym z dachówki ceramicznej. Elewacja frontowa pięcioosiowa, ozdobiona wysuniętym portykiem wspartym dwoma parami kolumn. Portyk zamknięty trójkątnie, z półokulusem i powyżej datownikiem.
|
adres |
Skępe, ul. Klasztorna 38A |
|
rejestr zabytków |
A/1297/1-4 z dnia 07.06.1985 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0003.116/10 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
1826 r. |
Fot. 11-12 Zajazd murowany w Skępem
Budynek murowany z cegły, otynkowany, parterowy, z poddaszem, założony na palnie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym dachówką ceramiczną. Elewacja od strony drogi piętnastoosiowa, z rzędem prostokątnych okien ujętych opaskami. Elewacje krótsze w szczytach wykończone szachulcowo.
|
adres |
Skępe, ul. Klasztorna 38 |
|
rejestr zabytków |
A/1297/1-4 z dnia 07.06.1985 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0003.116/10 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dobry |
|
datowanie |
pocz. XIX w. |
Fot. 13-14 Oficyna południowa w Skępem
Dom ogrodnika, ob. dom w Wiosce
Budynek murowany z cegły, otynkowany, podpiwniczony, parterowy z poddaszem, założony na rzucie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym eternitem. Elewacja frontowa siedmioosiowa, z dobudowanym gankiem nakrytym dachem płaskim, elewacja ogrodowa pięcioosiowa. Elewacje zdobione ceglanymi lizenami, zwieńczone gzymsem. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, pionowe.
|
adres |
Wioska 1 |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/16 |
|
własność |
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 15-16 Dom ogrodnika, ob. dom w Wiosce
Budynek wolnostojący, murowany z cegły, konstrukcji szachulcowej, nieotynkowany, parterowy, założony na planie prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym papą. Elewacje dłuższe trzyosiowe, od frontu z centralnie umieszczonym wejściem.
|
adres |
Wioska 1 |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/13 |
|
własność |
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 17-18 Magazyn ogrodnika w Wiosce
Dwór - istniejący fragment - część kuchenna w Wiosce
Budynek stanowi zachowaną część jadalniano-kuchenną dawnego dworu, wzniesiony w stylu historyzującym, założony na planie zbliżonym do kwadratu, parterowy, nakryty czterospadowym dachem z papy. Elewacja wschodnia ozdobiona portalem
z dwoma pilastrami wznoszącymi odcinek szerokiego belkowania. Elewacja północna wyposażona w niewielki piętrowy ryzalit. Elewacje zaakcentowane szerokim pasem fryzu.
|
adres |
Wioska 3 |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/19 |
|
własność |
Gmina Skępe |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 19-20 Dwór - istniejący fragment - część kuchenna w Wiosce
Park założony w stylu krajobrazowy, o pow. ok. 19 ha, z wytyczonymi alejami, porośnięty starodrzewem w postaci lip drobnolistnych, klonów zwyczajnych, dębów szypułkowych, modrzewi, z aleją dojazdową wysadzoną kasztanowcami.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/22; 33/14; 33/11; 33/12; 33/15; 33/13; 23/1; 33/10; 33/24 |
|
własność |
Gmina Skępe; Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa; Skarb Państwa |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
I poł. XIX w. |
Fot. 21-22 Park dworski w Wiosce
Ogrodzenie z bramami zespołu dworsko-parkowego w Wiosce
Brama dwuskrzydłowa, metalowa, słupy ceglane, zakończone betowymi daszkami w formie stożków. Ogrodzenie murowane z cegły, wypełnione tynkowaniem, zwieńczone zębatym fryzem.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.23/1 |
|
własność |
Skarb Państwa |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 23-24 Ogrodzenie z bramami zespołu dworsko-parkowego w Wiosce
Ogrodzenie z bramami folwarku w Wiosce
Trzy bramy dwuskrzydłowe, uzupełnione współczesnymi, metalowymi przęsłami, słupy ceglane, zakończone w formie ceglanych i betonowych stożków. Ogrodzenie murowane z cegły, wypełnione tynkowaniem, zwieńczone zębatym fryzem.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.23/1; 33/23 |
|
własność |
Skarb Państwa; prywatna |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 25-26 Ogrodzenie z bramami folwarku w Wiosce
Stajnia - fragment zachowany w Wiosce
Budynek, murowany z cegły, otynkowany, parterowy z gospodarczym poddaszem, założony na planie prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym papą. Elewacja dłuższa ślepa, elewacje szczytowe trzyosiowe, w partii przyziemia wyposażone w bramę przejazdową, powyżej fryz ze skośnie układanych cegieł, nad nim odeskowane drzwiczki zrzutowe.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/23 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 27-28 Stajnia - fragment zachowany w Wiosce
Budynek wolnostojący, murowany z cegły, otynkowany, parterowy, założony na planie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym blachą, w połaci frontowej dachu szereg ślepych facjat zamkniętych trójkątnie. Elewacje szczytowe wyposażone w trzy prostokątne otwory przejazdowe. Elewacje dłuższe z rzędem prostokątnych, zaślepionych okien.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/23 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Budynek murowany z cegły, otynkowany, parterowy, założony na rzucie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym eternitem. Elewacja od strony drogi ślepa, od strony podwórza wyposażona w dwa okna zamknięte odcinkowo oraz w rząd dwuskrzydłowych, drewnianych wrót, w partii poddasza odeskowane drzwiczki zrzutowe. Elewacja szczytowa płn.-wsch. z dużymi dwuskrzydłowymi wrotami. Do drugiej elewacji szczytowej przylega ceglana piwniczka. Lica ścian zaakcentowane zębatym fryzem
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/7 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
k. XIX w. |
Fot. 31-32 Chlewnia i wozownia w Wiosce
Budynek murowany z cegły, otynkowany, wzniesiony na planie zbliżonym do prostokąta, złożony z brył różnej wysokości nakrytych dachami dwuspadowymi i płaskimi
z papy. Otwory okienne niejednolitej wielkości, zamknięte odcinkowo, w części zwieńczone gzymsami. Od strony północnej wysmukły, ceglany komin.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/7 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
1887 r. |
Budynek wzniesiony w charakterze ziemianki, murowany, otynkowany, założony na planie prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym z wieżyczką na kalenicy, od strony południowej w szczycie z wyższą, cylindryczną komorą nakrytą dachem stożkowym zwieńczonym wieżyczką.
|
adres |
Wioska |
|
rejestr zabytków |
A/1387/1- 12 z dn. 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.33/7 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
1887 r. |
Fot. 35-36 Magazyn spirytusu w Wiosce
Młyn wodny szachulcowy, ob. elektryczny w Żuchowie
Drewniany młyn wodny, konstrukcji szachulcowej, pionowo odeskowany, trzykondygnacyjny, podpiwniczony, posadowiony na murowanym cokole, założony na planie zbliżonym do litery "L", nakryty dachem dwuspadowym z papy. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, pionowe.
|
adres |
Żuchowo |
|
rejestr zabytków |
A/1308 z dnia 31.12.1985 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0013.27 |
|
własność |
prywatna |
|
stan zachowania |
zły |
|
datowanie |
4 ćw. XIX w. |
Fot. 37-38 Młyn wodny szachulcowy, ob. elektryczny w Żuchowie
5.3.2.Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytków
Według danych Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków# na terenie Gminy Skępe znajdują się 84 zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytków. Są to:
32 obiekty, stanowiące wyposażenie klasztoru oo. Bernardynów w Skępem - nr rej. zab. -8/110/1-32 z dnia 10.12.1987 r.,
52 obiekty, tj. krużganki w kościele klasztornym oo. Bernardynów p.w. Zwiastowania NMP w Skępem - nr rej. zab. 8/118/1-5 z dnia 29.12.1994 r.
5.3.3.Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków
Według danych Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków# na terenie Gminy Skępe znajdują się 2 zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków.
Tabela nr Zestawienie zabytków archeologicznych z terenu Gminy Skępe wpisanych do rejestru zabytków#
|
Lp. |
Miejscowość |
Obiekt |
Data wpisu |
Obszar / numer stanowiska | |
|
1 |
Babie ławy |
Grodzisko |
C/50 |
04.11.1965 r. |
43-51/1 |
|
2 |
Skępe |
Grodzisko |
C/109 |
12.03.1996 r. |
43-50/11 |
Grodzisko średniowieczne, potocznie zwane „Grzempa”, w kształcie lekko zagłębionego majdanu, cyplowate, pierścieniowate. Wzniesione w celu militarnym, spalone w XIII w., później odbudowane i znów opuszczone. Obecnie teren zalesiony, porośnięty sosną.
|
adres |
Babie Ławy |
|
rejestr zabytków |
C/50 z dnia 04.11.1965 r. |
|
działka ewidencyjna |
5.0020.2120/60 |
|
własność |
Skarb Państwa |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
XIII-XIV w. |
Fot. 39-40 Grodzisko w Babich Ławach
Grodzisko wczesnośredniowieczne w Skępem
Grodzisko potocznie zwane „Okop”, położone na przesmyku wschodniej części Jeziora Wielkiego, nizinnie, pierścieniowate. Kształt owalny mieszczący amfiteatr,
z centralnie umieszczonym kręgiem, wokół usypany wał, całość obsadzona drzewami i
krzewami.
|
adres |
Skępe, ul. Okop |
|
rejestr zabytków |
C/109 z dnia 12.03.1996 r. |
|
działka ewidencyjna |
4.0007.1532 |
|
własność |
Gmina Skępe |
|
stan zachowania |
dostateczny |
|
datowanie |
XI w. |
Fot. 41-42 Grodzisko wczesnośredniowieczne w Skępem
5.3.4.Obiekty uznane za pomniki historii i parki kulturowe
Na terenie Gminy Skępe nie znajdują się obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO, jak również nie ma obiektów uznanych przez Prezydenta RP za pomnik historii. Na obszarze Gminy nie ustanowiono parku kulturowego.
5.3.5.Ustalenia ochrony zabytków w dokumentach planistycznych Gminy
Działania podejmowane na terenie Gminy Skępe powinny zapewnić ochronę zabytków i dziedzictwa kulturowego w trakcie realizacji rozwoju przestrzennego Gminy. Konieczne jest uwzględnienie zadań, które umożliwią zarówno ochronę obiektów zabytkowych i układów ruralistycznych jak i zbudowanie tożsamości Gminy nawiązującej do historii osadnictwa. Istniejące zabytki powinny zostać zaadaptowane do nowych funkcji przy równoczesnym zachowaniu ich pierwotnej formy i charakteru oraz prawidłowej eksploatacji. W celu ochrony cennych kulturowo elementów i zespołów postuluje się objęciem ochroną we wszystkich dokumentach planistycznych (studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, plany miejscowe, decyzje
o warunkach zabudowy) wybranych elementów i zespołów środowiska kulturowego:
Dla obiektów wpisanych do rejestru zabytków:
pełną ochronę konserwatorską obiektów zabytkowych i ich otoczenia
w zakresie historycznych cech: bryły, kształtu dachu, formy architektonicznej, detalu i zieleni,
w przypadku pałaców i innych budynków niesakralnych dopuszczona jest adaptacja na funkcje niekolidujące z formą zabudowy, np. funkcje usługowe, mieszkalne lub obiekty użyteczności publicznej,
w przypadku parków ochroną objęty jest historyczny układ założenia parkowego, w tym elementy zieleni komponowanej, historyczny przebieg ścieżek, alei i obiekty małej architektury,
dla zagospodarowań zespołów dworsko-parkowych i pałacowo-parkowych powinny zostać uwzględnione historyczne powiązania budynku z parkiem.
Dla zabytków archeologicznych:
wskazanie na rysunku dokumentu strefy archeologicznej, niezależnie od rodzaju ochrony, podlegającej przepisom obowiązującej ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami min. dotyczącym uzgadniania robót ziemnych i prowadzenia badań archeologicznych,
istnieje obowiązek oznakowania wybranych obiektów archeologicznych i ich reklamy (np. w publikacjach turystycznych),
istnieje zakaz zabudowy na terenie grodzisk wczesnośredniowiecznych i stanowisk o własnej formie terenowej wraz z terenami przyległymi.
Dla obiektów wpisanych do ewidencji zabytków:
należy objąć je ochroną konserwatorską w zakresie historycznych cech: bryły, kształtu dachu, dyspozycji ścian, formy architektonicznej, zasadniczego podziału elewacji i charakterystycznego detalu, (w tym wielkości i kształtu otworów okiennych i drzwiowych oraz zasad podziału stolarki), materiałów budowlanych i kolorystyki,
dopuszczona jest adaptacja na funkcje niekolidujące z formą zabudowy, np. funkcje usługowe, mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej,
w przypadku parków ochronie podlega historyczny układ założenia parkowego,
w tym elementy zieleni komponowanej, historyczny przebieg ścieżek, alei, obiekty małej architektury oraz powiązanie parku z budynkiem stanowiącym centrum założenia dworsko-parkowego,
obligatoryjnym jest ujawnianie zabytków w sporządzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i ustalenie szczegółowej ochrony w porozumieniu z Konserwatorem Zabytków.
Dla zabytkowych układów przestrzennych, zabytków architektury i wartości krajobrazowych w strefach ochrony konserwatorskiej w ramach ochrony planu i struktury:
zachowanie, w miarę możliwości, historycznych podziałów działek, nowe podziały w nawiązaniu do starych, zaznaczenie zabytkowych podziałów poprzez: nasadzenia graniczne zieleni wysokiej i ogrodzenia,
zachowanie zasadniczych proporcji wysokościowych, kształtujących sylwetę całego zespołu oraz fragmentów (wnętrz, placów, dróg),
odtworzenie w terenie śladów lub fragmentów pozostałych po zabytkowych obiektach, tworzących strukturę zabytkowego układu lub zespołu wpisanych do rejestru zabytków,
restauracja (w miarę możliwości) oraz modernizacja techniczna obiektów zabytkowych oraz obiektów o lokalnej wartości kulturowej,
dążenie do rekonstrukcji lub odbudowy (z możliwością niewielkich zmian) fragmentów historycznej architektury i struktury przestrzennej (szczególnie ważnych dominant sylwety i fragmentów ogrodzeń) oraz założeń wpisanych do rejestru zabytków,
dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji ruralistycznej w zakresie sytuacji, skali, bryły, podziałów architektonicznych, proporcji powierzchni murów i otworów,
nadanie historycznemu obszarowi w obrębie głównej ulicy wiejskiej charakteru przestrzeni publicznej, wraz z wyznaczeniem ciągów pieszo-jezdnych oraz terenów drogowych wiążących tę przestrzeń z pozostałymi fragmentami miejscowości,
określenie form zagospodarowania i wyposażenia przestrzeni publicznej uwzględniającego wysoką i niską zieleń uliczną, nawiązującej do alei przydrożnych, charakterystycznych dla ulic wiejskich,
usunięcie obiektów dysharmonizujących,
dążenie do lokalizacji obiektów usługowych zgodnie z tradycją, wykorzystanie samorzutnie tworzonych układów wsi placowo-ulicowych,
dopuszcza się korektę granic poszczególnych stref ochrony konserwatorskiej na etapie sporządzania miejscowych planów.
Dla zachowanych ze względu na wartości historyczne, kompozycyjne i kulturowe układów i zespołów przestrzennych:
ochrona struktury przestrzennej zespołu, zachowanie zasadniczych elementów historycznego rozplanowania,
dążenie do restauracji i modernizacji technicznej obiektów o wartościach kulturowych z dostosowaniem współczesnej funkcji do wartości zabytkowej zespołu i poszczególnych obiektów,
dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji w zakresie skali
i bryły zabudowy, z możliwością modyfikacji wysokości zabudowy, przy założeniu współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej,
dążenie do usunięcia lub odpowiedniej przebudowy obiektów dysharmonizujących, zwłaszcza ograniczających prawidłową ekspozycję zespołów do bezwzględnego zachowania,
ewentualne zaznaczenie śladów nieistniejących fragmentów historycznej kompozycji przestrzennej,
ochrona starych cmentarzy z określeniem systemu ochrony (ogrodzenie, oznakowanie, ograniczenie zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie),
kontrola przekształceń zagrody wielobudynkowej i jednobudynkowej, z uwzględnieniem typu zagrody nieregularnej.
Dla ochrony harmonii krajobrazowej w strefach ochrony ekspozycji krajobrazu przyrodniczo-kulturowego:
świadome kształtowanie otoczenia krajobrazowego chronionych układów przestrzennych o wysokich walorach ekspozycyjnych,
restauracja (w miarę możliwości) zabytkowych elementów krajobrazu urządzonego, ewentualne częściowe ich odtworzenie,
konserwacja krajobrazu naturalnego związanego przestrzennie z historycznym założeniem ruralistycznym, dążenie do uwolnienia jego obszaru od elementów dysharmonizujących, do rekultywacji fragmentów zniszczonych, do wprowadzenia nowych elementów krajobrazowych, podnoszących estetyczne wartości tych terenów i podkreślających ich związek przestrzenny
z historycznym założeniem ruralistycznym,
zwiększenie udziału funkcji ogólnospołecznych, rekreacyjnych i reprezentacyjnych pod warunkiem należytego zabezpieczenia zabytkowych wartości tych terenów przed zniszczeniem lub zniekształceniem,
ograniczenie wysokości zabudowy w wyznaczonych w strefach ochrony harmonii krajobrazowej oraz przedpolach ekspozycji, aż do wykluczenia zabudowy w tych ostatnich,
ustalenie nieprzekraczalnych gabarytów zabudowy związanych z zespołem zabytkowym.
Dobór działań i zabiegów ochronnych oraz ustalenie ewentualnych ograniczeń w kształtowaniu zabudowy i zagospodarowania powinny być każdorazowo dostosowane do poszczególnych obiektów, zespołów i stref konserwatorskich w konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na etapie sporządzania dokumentów planistycznych. Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ustalenia „Programu” uwzględnia się w studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
5.3.6.Zabytki w zbiorach muzealnych i innych
Na terenie Gminy Skępe nie funkcjonują muzea eksponujące dziedzictwo kulturowe.
5.3.7.Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków
Jednym z obowiązków nałożonych przez ustawę na gminy jest uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Temu zadaniu ma służyć gminna ewidencja zabytków, o której jest mowa w art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: „Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy”.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) włącza kartę adresowa? zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków do gminnej ewidencji zabytków po zweryfikowaniu, że dane zawarte w karcie adresowej są wyczerpujące i zgodne z danymi zawartymi odpowiednio w decyzji o wpisie zabytku do rejestru lub w karcie ewidencyjnej zabytku. W przypadku zabytku nieruchomego innego określono powyżej wójt (burmistrz, prezydent miasta) włącza kartę? adresowa? tego zabytku do gminnej ewidencji zabytków po osiągnięciu porozumienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków co do zasadności ujęcia tego zabytku w gminnej ewidencji zabytków oraz najpilniejszych postulatów konserwatorskich.
W Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skępe ujętych zostało 157 zabytków nieruchomych z terenu Gminy, zarówno wpisanych do rejestru zabytków oraz do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gminna Ewidencja Zabytków została opracowana w formie kart adresowych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz.U. z 2011 r., nr 113, poz. 661 ze zm.), zawierających następujące elementy: nazwę, czas powstania, miejscowość, adres, przynależność administracyjną, formy ochrony, opracowanie karty adresowej oraz aktualną fotografię.
Tabela nr Zestawienie zabytków nieruchomych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skępe #
|
Lp. |
Obiekt |
Miejscowość |
Ulica i numer posesji |
|
1 |
Grodzisko |
Babie Ławy |
|
|
2 |
Cmentarz ewangelicki |
Boguchwała |
|
|
3 |
Krzyż przydrożny |
Czarny Las |
|
|
4 |
Dom |
Czermno |
4 |
|
5 |
Dom |
Czermno |
5 |
|
6 |
Dom |
Czermno |
6 |
|
7 |
Dom |
Czermno |
12 |
|
8 |
Dom |
Czermno |
13 |
|
9 |
Krzyż przydrożny |
Czermno |
|
|
10 |
Kapliczka przydrożna z figurą Pana Jezusa, ob. Z figurą MB Skępskiej |
Franciszkowo |
|
|
11 |
Krzyż przydrożny |
Huta |
|
|
12 |
Figura NMP |
Kukowo |
|
|
13 |
Kapliczka przydrożna z figurą MB |
Likiec |
|
|
14 |
Kapliczka z figurą MB |
Ławiczek |
|
|
15 |
Krzyż przydrożny |
Łąkie |
Główna |
|
16 |
Kapliczka przydrożna z figurą MB Skępskiej |
Łąkie |
Główna |
|
17 |
Dom |
Łąkie |
Niecała 2 |
|
18 |
Remiza |
Łąkie |
Podstawowa 36 |
|
19 |
Dom |
Łąkie |
Podstawowa 42 |
|
20 |
Stodoła |
Łąkie |
Podstawowa 64 |
|
21 |
Obora |
Łąkie |
Podstawowa 64 |
|
22 |
Dom |
Łąkie |
Podstawowa 128/129 |
|
23 |
Kaplica rzymskokatolicka |
Łąkie |
Podstawowa |
|
24 |
Krzyż przydrożny |
Łąkie |
Podstawowa |
|
25 |
Budynek szkoły |
Łąkie |
Podstawowa |
|
26 |
Cmentarz ewangelicki |
Łąkie |
|
|
27 |
Cmentarz ewangelicki |
Łąkie |
|
|
28 |
Krzyż przydrożny |
Skępe |
|
|
29 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 1 |
|
30 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 2 |
|
31 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 3 |
|
32 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 7 |
|
33 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 8 |
|
34 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 10 |
|
35 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 11 |
|
36 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 15 |
|
37 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 16 |
|
38 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 18 |
|
39 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 20 |
|
40 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 30 |
|
41 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 47 |
|
42 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 57 |
|
43 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 59 |
|
44 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 62 |
|
45 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 63 |
|
46 |
Dom, ob. poczta |
Skępe |
Al. 1 Maja 68 |
|
47 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 70 |
|
48 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 74 |
|
49 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 98 |
|
50 |
Dom |
Skępe |
Al. 1 Maja 99 |
|
51 |
Cmentarz parafialny |
Skępe |
Al.1 Maja |
|
52 |
Kaplica cmentarna |
Skępe |
Al.1 Maja |
|
53 |
Brama |
Skępe |
Al.1 Maja |
|
54 |
Dom |
Skępe |
Dobrzyńska 2 |
|
55 |
Dom |
Skępe |
Dobrzyńska 4 |
|
56 |
Dom |
Skępe |
Dobrzyńska 6 |
|
57 |
Dom |
Skępe |
Dobrzyńska 8 |
|
58 |
Dom |
Skępe |
Dobrzyńska 34 |
|
59 |
Kapliczka przydrożna NMP |
Skępe |
Dobrzyńska |
|
60 |
Dworek, ob. leśniczówka |
Skępe |
Klasztorna 1 |
|
61 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna 3 |
|
62 |
Kościół klasztorny OO. Bernardynów wraz z wnętrzem, ob. także parafialny pw. Zwiastowania NMP |
Skępe |
Klasztorna 5 |
|
63 |
Klasztor OO. Bernardynów (z dziedzińcem odpustowym z lat 1726 – 1732 i kaplicą grobową rodziny Zielińskich, ob. pw. Św. Barbary) |
Skępe |
Klasztorna 5 |
|
64 |
Otoczenie założenia: zieleń otaczająca zespół klasztorny |
Skępe |
Klasztorna |
|
65 |
Krzyż drewniany zespołu klasztornego OO. Bernardynów |
Skępe |
Klasztorna 5 |
|
66 |
Brama |
Skępe |
Klasztorna 5 |
|
67 |
d. Spichlerz |
Skępe |
Klasztorna 7 |
|
68 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna 34 |
|
69 |
Oficyna południowa |
Skępe |
Klasztorna 38 |
|
70 |
Zajazd murowany |
Skępe |
Klasztorna 38A |
|
71 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna 40 |
|
72 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna 60 |
|
73 |
Kaplica "Na Borku" |
Skępe |
Klasztorna |
|
74 |
Park „Borek” |
Skępe |
Klasztorna |
|
75 |
Krzyż przydrożny |
Skępe |
Klasztorna |
|
76 |
Krzyż przydrożny |
Skępe |
Klasztorna |
|
77 |
Kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa |
Skępe |
Kolejowa 29 |
|
78 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 1 |
|
79 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 3 |
|
80 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 7 |
|
81 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 8 |
|
82 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 21 |
|
83 |
Dom |
Skępe |
Kościelna 23 |
|
84 |
Kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa |
Skępe |
Krótka |
|
85 |
Dom |
Skępe |
Mikołaja Kościelskiego |
|
86 |
Grodzisko wczesnośredniowieczne |
Skępe |
Okopowa |
|
87 |
Dom |
Skępe |
Płocka 7 |
|
88 |
Dom |
Skępe |
Płocka |
|
89 |
Dom |
Skępe |
Polna 7 |
|
90 |
Dom |
Skępe |
Polna 12 |
|
91 |
Dom |
Skępe |
Polna 18 |
|
92 |
Dom |
Skępe |
Poprzeczna 4 |
|
93 |
Dom |
Skępe |
Rynek 5 |
|
94 |
Dom |
Skępe |
Rynek 6 |
|
95 |
Dom |
Skępe |
Rynek 7 |
|
96 |
Dom |
Skępe |
Rynek 8 |
|
97 |
Dom |
Skępe |
Rynek 9 |
|
98 |
Dom |
Skępe |
Rynek 10 |
|
99 |
Dom |
Skępe |
Rynek 12 |
|
100 |
Dom |
Skępe |
Rynek 13 |
|
101 |
Dom |
Skępe |
Rynek 13 |
|
102 |
Dom |
Skępe |
Rynek 16 |
|
103 |
Dom |
Skępe |
Rynek 17 |
|
104 |
Dom |
Skępe |
Rynek 18 |
|
105 |
Dom |
Skępe |
Rynek 19 |
|
106 |
Dom |
Skępe |
Rynek 20 |
|
107 |
Dom |
Skępe |
Rypińska 1 |
|
108 |
Dom |
Skępe |
Rypińska 4/4A |
|
109 |
Dom |
Skępe |
Rypińska 6 |
|
110 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 1/1A |
|
111 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 2 |
|
112 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 4 |
|
113 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 13 |
|
114 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 16 |
|
115 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 18 |
|
116 |
Dom wraz z budynkiem gospodarczym |
Skępe |
Sierpecka 26 |
|
117 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 28 |
|
118 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 33 |
|
119 |
Dom gospodarczy |
Skępe |
Sierpecka 33 |
|
120 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 36 |
|
121 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 37 |
|
122 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 42 |
|
123 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 42A |
|
124 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 43 |
|
125 |
d. Seminarium nauczycielskie |
Skępe |
Wymyślińska 2 |
|
126 |
Brama z zespołu szkoły im. Waleriana Łukasińskiego |
Skępe |
Wymyślińska 2 |
|
127 |
Dom |
Skępe |
Wymyślińska |
|
128 |
Cmentarz żydowski |
Skępe |
|
|
129 |
Historyczny układ urbanistyczny |
Skępe |
|
|
130 |
Dom ogrodnika, ob. dom |
Wioska |
1 |
|
131 |
Magazyn ogrodnika |
Wioska |
1 |
|
132 |
Dwór-istniejący fragment-część kuchenna |
Wioska |
3 |
|
133 |
Dwojak, ob. dom |
Wioska |
5 |
|
134 |
Ośmiorak |
Wioska |
8 |
|
135 |
Dom (d. czworak) |
Wioska |
14 |
|
136 |
Park dworski |
Wioska |
|
|
137 |
Ogrodzenie z bramami zespołu dworsko-parkowego |
Wioska |
|
|
138 |
Ogrodzenie z bramami folwarku |
Wioska |
|
|
139 |
d. stajnia |
Wioska |
|
|
140 |
Obora |
Wioska |
|
|
141 |
Chlewnia i wozownia |
Wioska |
|
|
142 |
Gorzelnia |
Wioska |
|
|
143 |
Magazyn spirytusu |
Wioska |
|
|
144 |
d. Kuźnia |
Wioska |
|
|
145 |
Oficyna, ob. przedszkole |
Wioska |
|
|
146 |
Figura NMP |
Wioska |
|
|
147 |
Dom |
Wólka |
34 |
|
148 |
Dom |
Wólka |
126 |
|
149 |
Kapliczka przydrożna z figura MB Skępskiej |
Wólka |
|
|
150 |
Kapliczka przydrożna z figurą MB Skępskiej |
Wólka |
|
|
151 |
Dom |
Żuchowo |
34 |
|
152 |
Dom |
Żuchowo |
41 |
|
153 |
Młyn wodny szachulcowy, ob. elektryczny |
Żuchowo |
|
|
154 |
Dom pracowników młyna |
Żuchowo |
|
|
155 |
Droga brukowa prowadząca od szosy do młyna |
Żuchowo |
|
|
156 |
Kapliczka przydrożna z figurą NMP |
Żuchowo |
|
|
157 |
Kapliczka przydrożna z figurą NMP |
Żuchowo |
|
Najwięcej obiektów zabytkowych znajduje się w miejscowości Skępe (102 obiekty), najmniej zaś w miejscowościach: Babie Ławy, Boguchwała, Czarny Las, Franciszkowo, Huta, Kukowo, Likiec oraz Ławiczek, (po 1 obiekcie).
Tabela nr 4 Zestawienie zabytków nieruchomych nie ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skępe
|
Lp. |
Obiekt |
Miejscowość |
Ulica i numer posesji |
Stan zachowania |
|
1 |
Obora |
Łąkie |
43 (obecnie Podstawowa 129 |
Nie istnieje |
|
2 |
Dom |
Łąkie |
43 (obecnie Podstawowa 128/129) |
Obiekt powielony |
|
3 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna 24 |
Nie istnieje |
|
4 |
Oficyna północna |
Skępe |
Klasztorna 38 |
Nie istnieje |
|
5 |
Budynek stajni |
Skępe |
Klasztorna 38 |
Nie istnieje |
|
6 |
Dom |
Skępe |
Klasztorna (obecnie Wymyślińska) |
Obiekt powielony |
|
7 |
Cmentarz komunalny |
Skępe |
|
Obiekt powielony |
|
8 |
Dom |
Skępe |
Sierpecka 5 |
Nie istnieje |
|
9 |
Kapliczka przydrożna |
Skępe |
|
Nie istnieje |
|
10 |
Rządcówka, ob. dom |
Wioska |
9 |
Nie istnieje |
|
11 |
Dom (d. czworak) |
Wioska |
13 |
Nie istnieje |
|
12 |
Dom (d. czworak) |
Wioska |
15 |
Nie istnieje |
|
13 |
Obora |
Wioska |
|
Nie istnieje |
|
14 |
Budynek gospodarczy przy czworakach |
Wioska |
|
Nie istnieje |
|
15 |
Magazyn I (d. kuźnia) |
Wioska |
|
Obiekt powielony |
|
16 |
Magazyn II (d. stajnia - fragment zachowany) |
Wioska |
|
Obiekt powielony |
W Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skępe w zakresie stanowisk archeologicznych ujętych zostało 161 stanowisk z terenu Gminy ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków.
Tabela nr 5 Wykaz stanowisk archeologicznych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków na terenie Gminy Skępe#
|
Lp. |
Miejscowość |
Numer stanowiska |
Obiekt |
Chronologia |
|
1 |
Babie Ławy |
43-51/1 |
grodzisko |
XIII-XIV w |
|
2 |
Babie Ławy |
43-51/2 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
3 |
Babie Ławy |
43-51/3 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XIX w. |
|
4 |
Babie Ławy |
43-51/4 |
||
|
5 |
Babie Ławy |
43-51/5 |
osada |
epoka brązu |
|
6 |
Babie Ławy |
43-51/6 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
7 |
Babie Ławy |
43-51/7 |
||
|
8 |
Babie Ławy |
43-51/8 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
9 |
Boguchwała |
44-51/17 |
||
|
10 |
Boguchwała |
44-51/18 |
||
|
11 |
Boguchwała |
44-51/4 |
||
|
12 |
Bógzapłać |
41-50/6 |
ślad osadnictwa |
III okres wczesne średniowiecze |
|
13 |
Bógzapłać |
41-50/7 |
ślad osadnictwa |
|
|
14 |
Bógzapłać |
41-50/8 |
ślad osadnictwa |
III okres wczesne średniowiecze |
|
15 |
Bógzapłać |
41-50/9 |
ślad osadnictwa |
III okres wczesne średniowiecze |
|
16 |
Czarny Las |
43-51/9 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
17 |
Czermno |
43-51/20 |
grodzisko |
|
|
18 |
Franciszkowo |
42-50/10 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
19 |
Franciszkowo |
42-50/56 |
osada |
epoka brązu |
|
20 |
Franciszkowo |
42-50/7 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
21 |
Franciszkowo |
42-50/8 |
ślad osadnictwa |
II-III okres epoki brązu |
|
22 |
Franciszkowo |
42-50/9 |
ślad osadnictwa |
XIV-XV w. |
|
23 |
Huta |
44-51/1 |
||
|
24 |
Huta |
44-51/19 |
osada |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
25 |
Huta |
44-51/2 |
ślad osadnictwa |
wczesny okres epoki żelaza |
|
26 |
Huta |
44-51/3 |
||
|
27 |
Huta |
45-51/25 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
28 |
Huta Łąkie |
42-50/53 |
osada |
nowożytny XIX w. |
|
29 |
Huta Łąkie |
42-50/54 |
osada |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
30 |
Jarczewo |
43-50/1 |
||
|
31 |
Jarczewo |
43-50/2 |
ślad osadnictwa |
XIII-XIV w |
|
32 |
Jarczewo |
43-50/3 |
osada |
XIV-XV w. |
|
33 |
Jarczewo |
43-50/4 |
osada |
XIII-XIV w |
|
34 |
Jarczewo |
43-50/5 |
osada |
XIV-XV w. |
|
35 |
Kierz |
43-50/10 |
ślad osadnictwa |
epoka kamienia |
|
36 |
Kierz |
43-50/7 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
37 |
Kierz |
43-50/8 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
38 |
Kierz |
43-50/9 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
39 |
Koziołek |
43-52/1 |
osada |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
40 |
Koziołek |
43-52/2 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
41 |
Koziołek |
43-52/3 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
42 |
Koziołek |
43-52/4 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
43 |
Kukowo |
43-51/10 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
44 |
Kukowo |
43-51/11 |
osada |
XIV-XV w. |
|
45 |
Kukowo |
44-51/22 |
||
|
46 |
Kukowo |
44-51/23 |
||
|
47 |
Kukowo |
44-51/24 |
osada |
wczesne średniowiecze XI- XIII w. |
|
48 |
Kukowo |
44-51/25 |
osada |
późne średniowiecze XIII-XIV w. |
|
49 |
Kukowo |
44-51/26 |
osada |
późne średniowiecze XIII-XIV w. |
|
50 |
Kukowo |
44-51/27 |
osada |
późne średniowiecze/nowożytny XV-XVI w. |
|
51 |
Kukowo |
44-51/33 |
ślad osadnictwa |
V okres epoki brązu/halsztat D |
|
52 |
Likiec |
42-51/1 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
53 |
Likiec |
42-51/10 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
54 |
Likiec |
42-51/25 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
55 |
Likiec |
42-51/3 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
56 |
Likiec |
42-51/37 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
57 |
Likiec |
42-51/38 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
58 |
Likiec |
42-51/4 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
59 |
Likiec |
42-51/5 |
ślad osadnictwa |
XIII w. |
|
60 |
Likiec |
42-51/6 |
ślad osadnictwa |
XIII w. |
|
61 |
Likiec |
42-51/7 |
ślad osadnictwa |
XIII w. |
|
62 |
Likiec |
42-51/8 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
63 |
Likiec |
42-51/9 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
64 |
Lubówiec |
42-50/1 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
65 |
Lubówiec |
42-50/11 |
ślad osadnictwa |
XIII w. |
|
66 |
Lubówiec |
42-50/12 |
ślad osadnictwa |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
67 |
Lubówiec |
42-50/13 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
68 |
Lubówiec |
42-50/14 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
69 |
Lubówiec |
42-50/15 |
osada |
XIV-XV w. |
|
70 |
Lubówiec |
42-50/16 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
71 |
Lubówiec |
42-50/17 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
72 |
Lubówiec |
42-50/18 |
osada |
nowożytny XVIII w. |
|
73 |
Lubówiec |
42-50/19 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
74 |
Lubówiec |
42-50/2 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
75 |
Lubówiec |
42-50/21 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
76 |
Lubówiec |
42-50/22 |
osada |
nowożytny XVIII w. |
|
77 |
Ławiczek |
44-50/1 |
punkt osadniczy |
neolit |
|
78 |
Ławiczek |
44-50/35 |
osada |
neolit |
|
79 |
Ławiczek |
44-50/36 |
osada |
|
|
80 |
Ławiczek |
44-51/20 |
obozowisko |
schyłkowy neolit |
|
81 |
Łąkie |
42-50/23 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
82 |
Łąkie |
42-50/24 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
83 |
Łąkie |
42-50/25 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
84 |
Łąkie |
42-50/26 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
85 |
Łąkie |
42-50/27 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
86 |
Łąkie |
42-50/28 |
ślad osadnictwa |
XV w. |
|
87 |
Łąkie |
42-50/29 |
ślad osadnictwa |
XV w. |
|
88 |
Łąkie |
42-50/30 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
89 |
Łąkie |
42-50/31 |
||
|
90 |
Łąkie |
42-50/32 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
91 |
Łąkie |
42-50/33 |
osada |
V okres epoki brązu |
|
92 |
Łąkie |
42-50/34 |
osada |
VII-VIII w. |
|
93 |
Łąkie |
42-50/35 |
ślad osadnictwa |
halsztat |
|
94 |
Łąkie |
42-50/36 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
95 |
Łąkie |
42-50/37 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
96 |
Łąkie |
42-50/38 |
|
|
|
97 |
Łąkie |
42-50/39 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
98 |
Łąkie |
42-50/40 |
||
|
99 |
Łąkie |
42-50/41 |
||
|
100 |
Łąkie |
42-50/42 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI w. |
|
101 |
Łąkie |
42-50/43 |
osada |
XIII w. |
|
102 |
Łąkie |
42-50/44 |
|
|
|
103 |
Łąkie |
42-50/55 |
ślad osadnictwa |
XIV w. |
|
104 |
Łąkie |
42-51/11 |
osada |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
105 |
Łąkie |
42-51/12 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
106 |
Łąkie |
42-51/13 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
107 |
Łąkie |
42-51/14 |
osada |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
108 |
Łąkie |
42-51/15 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
109 |
Łąkie |
42-51/16 |
osada |
nowożytny XVIII-XIX w. |
|
110 |
Łąkie |
42-51/17 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
111 |
Łąkie |
42-51/18 |
osada |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
112 |
Łąkie |
42-51/19 |
osada |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
113 |
Łąkie |
42-51/20 |
osada |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
114 |
Łąkie |
42-51/21 |
osada |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
115 |
Łąkie |
42-51/22 |
osada |
nowożytny XVIII w. |
|
116 |
Łąkie |
42-51/23 |
ślad osadnictwa |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
117 |
Łąkie |
42-51/24 |
ślad osadnictwa |
epoka brązu |
|
118 |
Łąkie |
42-51/42 |
ślad osadnictwa |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
119 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/45 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
120 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/46 |
ślad osadnictwa |
II okres epoki brązu |
|
121 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/47 |
ślad osadnictwa |
k. polska-nowożytny XV-XVI w |
|
122 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/48 |
ślad osadnictwa |
XIV w. |
|
123 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/49 |
ślad osadnictwa |
XII-XIII w. |
|
124 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/50 |
ślad osadnictwa |
XIII w. |
|
125 |
Narutowo-Stara Baba |
42-50/51 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVIII w. |
|
126 |
Obóz |
44-51/34 |
||
|
127 |
Sarnowo |
41-50/50 |
obozowisko |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
128 |
Sarnowo |
42-50/52 |
osada |
nowożytny XVI w. |
|
129 |
Sarnowo |
42-51/2 |
ślad osadnictwa |
|
|
130 |
Skępe |
43-50/11 |
grodzisko |
XI w. |
|
131 |
Skępe |
43-50/12 |
cmentarzysko |
|
|
132 |
Skępe |
43-50/13 |
osada |
neolit |
|
133 |
Skępe |
43-50/14 |
osada |
XV w. |
|
134 |
Szczekarzewo |
42-51/33 |
osada |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
135 |
Szczekarzewo |
42-51/34 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
136 |
Szczekarzewo |
42-51/35 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
137 |
Szczekarzewo |
42-51/36 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
138 |
Wioska |
43-50/15 |
ślad osadnictwa |
XIV w. |
|
139 |
Wólka |
42-51/26 |
||
|
140 |
Wólka |
42-51/27 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
141 |
Wólka |
42-51/28 |
ślad osadnictwa |
XIII-XIV w |
|
142 |
Wólka |
42-51/29 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
143 |
Wólka |
42-51/30 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
144 |
Wólka |
42-51/31 |
ślad osadnictwa |
nowożytny XVII-XVIII w. |
|
145 |
Wólka |
42-51/32 |
osada |
OR |
|
146 |
Wólka |
42-51/39 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
147 |
Wólka |
42-51/40 |
osada |
nowożytny XVI-XVII w. |
|
148 |
Wólka |
42-51/41 |
||
|
149 |
Wólka |
43-51/12 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
150 |
Zajeziorze |
43-51/13 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
151 |
Zajeziorze |
43-51/14 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
152 |
Zajeziorze |
43-51/15 |
osada |
XV-XVI w. |
|
153 |
Zajeziorze |
43-51/16 |
osada |
III-wczesne średniowiecze |
|
154 |
Zajeziorze |
43-51/17 |
osada |
XV-XVI w. |
|
155 |
Zajeziorze |
43-51/18 |
osada |
nowożytny XVI-XVIII w. |
|
156 |
Zajeziorze |
43-51/19 |
osada |
nowożytny XV-XVIII w. |
|
157 |
Żagno |
44-50/2 |
ślad osadnictwa |
neolit |
|
158 |
Żagno |
44-50/3 |
||
|
159 |
Żagno |
44-50/34 |
osada |
neolit |
|
160 |
Żuchowo |
43-50/16 |
ślad osadnictwa |
III-wczesne średniowiecze |
|
161 |
Żuchowo |
43-50/17 |
ślad osadnictwa |
|
Najwięcej stanowisk archeologicznych znajduje się w miejscowości Łąkie (38 stanowisk), najmniej zaś w miejscowościach Czermno, Czarny Las, Obóz i Wólka (po 1 stanowisku archeologicznym).
5.3.8. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy
Zabytki ujęte w ewidencji zabytków stanowią niezwykle cenne elementy związane z historią Gminy Skępe i jako takie mają dla Gminy bardzo duże znaczenie w kształtowaniu polityki kulturalnej i edukacyjnej. Jednym z najcenniejszych zabytków w Gminie jest położony w Skępem przy ulicy Klasztornej 5 zespół klasztorny oo. Bernardynów wpisany do rejestru zabytków. W skład zespołu wchodzi: kościół parafialny p.w. Zwiastowania NMP wraz z wnętrzem, klasztor oo. Bernardynów z dziedzińcem odpustowym z lat 1726-1732 i kaplicą grobową p.w. św. Barbary oraz otaczająca zieleń. Zabytkowe założenia zieleni są również integralnym elementem dziedzictwa kulturowego. Aktualnie zachowane są tylko dwa założenia parkowe tj.: park dworski w Wiosce z I połowy XIX w., który został wpisany do rejestru zabytków oraz park „Borek” z końca XVIII w. leżący w Skępem przy ulicy Klasztornej. Wśród zespołów i obiektów objętych ochroną konserwatorską warto wyróżnić: obszar dawnego zespołu dworsko-parkowo-folwarcznego w Wiosce, jak również samą miejscowość gminną Skępe z uwagi na jej lokalne walory historyczne i funkcjonalne oraz duże skupienie obiektów o walorach zabytkowych. Miejscowość Skępe wraz dawną wsią Wymyślin wchodzą w skład zabytkowego układu urbanistycznego, gdzie ochronie podlega historyczna linia zabudowy, przebieg ulic i placów, a także tereny historycznej zieleni.
Ocena stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe
Założeniem opracowania „Programu opieki nad Zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” jest poprawa stanu zasobów dziedzictwa kulturowego gminy poprzez określenie działań edukacyjnych kierowanych do mieszkańców gminy, organizacyjnych i finansowych kierowanych na elementy dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnienie w świadomości społeczeństwa gminy potrzeb i zasad ochrony środowiska kulturowego. W Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Skępe znajduje się 21 obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych oraz 136 zabytków nieruchomych objętych wojewódzką ewidencją zabytków. Dodatkowo w Gminnej Ewidencji Zabytków ujęto 161 stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków i objętych Wojewódzką Ewidencją Zabytków.
Niecałe 29% spośród zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków jest zachowanych w dobrym stanie, 43% w dostatecznym, a więcej niż 28% jest w złym stanie. W strukturze własności zabytków przeważa własność prywatna. Wszelkie działania w zakresie opieki nad zabytkiem sprawowane są przez jego właściciela lub posiadacza. Analiza silnych i słabych stron w powiązaniu z szansami i zagrożeniami w otoczeniu (SWOT) w odniesieniu do dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe została przedstawiona w tabeli nr 6.
Tabela nr 6 Analiza SWOT w odniesieniu do dziedzictwa kulturowego Gminy Skępe
|
Szanse |
Zagrożenia |
|
Prezentacja dziedzictwa kulturowego przy wykorzystaniu technik informatycznych oraz ich publikacja w Internecie. Uwzględnienie potrzeb ochrony zabytków w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Możliwość pozyskania środków z funduszy Unii Europejskiej oraz innych mechanizmów zewnętrznych. Trendy i tendencje w turystyce - rosnąca aktywność turystyczna Pozytywne tendencje w sferze społecznej dotyczące akceptacji ochrony dziedzictwa kulturowego, w szczególności opieki nad zabytkami. Wzrost wartości zabytku i tradycji lokalnych jako produktu turystycznego. Uzależnienie finansowania prac prowadzonych przy obiektach zabytkowych od ich publicznego udostępnienia zwiedzającym. |
Wzrastające zadłużenie budżetu państwa, mogące doprowadzić do znacznego zmniejszenia nakładów na ochronę dziedzictwa kulturowego. Konieczność prefinansowania projektów unijnych. Brak skutecznych procedur administracyjnych zapobiegających dewastacji i wyburzeniom zabytków. Pogorszający się stan zabudowy zabytków, co w konsekwencji czyni je nieatrakcyjnymi zarówno dla mieszkańców, jak też potencjalnych inwestorów. Konflikt pomiędzy presją urbanizacji a koniecznością ochrony środowiska naturalnego i kulturowego. Emigracja młodzieży z obszarów wiejskich. |
7.Cele i planowane działania w zakresie opieki nad zabytkami
7.1.Priorytety w zakresie opieki nad zabytkami Gminy Skępe
Zadania dla samorządu lokalnego w zakresie opieki nad zabytkami zostały opracowane na podstawie analiz dokumentów programowych wyższego szczebla, „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skępe” oraz na podstawie analizy szans i zagrożeń występujących w otoczeniu oraz mocnych i słabych stron gminy. Zdefiniowano następujące priorytety działań w zakresie opieki nad zabytkami Gminy Skępe:
1.Uwzględnienie dziedzictwa kulturowego jako elementu rozwoju.
2.Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego.
3.Dokumentacja, promocja oraz edukacja w zakresie dziedzictwa kulturowego gminy.
Zasadnym jest wykorzystanie potencjału krajobrazowo-kulturowego do promocji Gminy Skępe oraz popularyzacji zabytków poprzez m.in. rozwój bazy turystycznej, organizowanie imprez kulturalnych i wykorzystanie tożsamości historycznej.
7.2.Kierunki działań w zakresie opieki nad zabytkami
Opieka nad zabytkami stanowi jeden z obszarów działania dla władz lokalnych. Jako kierunki działań realizacji „Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” w ramach przyjętych priorytetów uznano:
objęcie ochroną wszystkich obiektów ujętych bądź planowanych do ujęcia w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków,
uwzględnienie ochrony obiektów zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji,
ochronę i odnowę obiektów zabytkowych,
promocję i popularyzację dziedzictwa kulturowego,
edukację w zakresie ochrony dóbr kultury,
wspieranie aktywności lokalnej mającej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego.
Okres, na który opracowany został niniejszy „Program”, podzielono na dwa etapy. Pierwszy etap obejmuje okres 2019-2020, a drugi – lata 2021-2022. Planowany zakres działań i harmonogram realizacji „Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Skępe na lata 2019-2022” został przedstawiony w tabeli nr 6. Należy mieć na uwadze, że wskazane działania mogą podlegać modyfikacjom i rozszerzeniu w miarę realizacji „Programu”. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, działania w zakresie opieki nad zabytkiem sprawowane są przez jego właściciela lub posiadacza.
Tabela nr 6 Zakres i harmonogram działań w zakresie opieki nad zabytkami