Skępe położone jest na terenie Ziemi Dobrzyńskiej, graniczącej z Mazowszem, Ziemią Chełmińską i Kujawami Wschodnimi. Obecnie, zgodnie z aktualnym podziałem administracyjnym jest miastem gminnym województwa kujawsko-pomorskiego.

Istnieją dwie wersje pochodzenia nazwy miejscowości. Według pierwszej pochodzi ona od nieurodzajnych gleb, które tutaj przeważają, gdyż w okolicach Skępego występują bardzo niekorzystne warunki glebowe i klimatyczne (80% gruntów to V i VI klasa). Dominują gleby piaskowe i skrajne warunki uwilgocenia z tego względu znaczna część terenów nadaje się pod zalesienie.

Inna wersja mówi zaś, iż nazwa wzięła się od położenia osady na kępie, wśród jezior.

Pierwotnie Skępe należało do rodu Kościeleckich, którzy uzyskali w 1445 r. przywilej lokacyjny miasta na prawie magdeburskim. Niestety w 1867 w wyniku represji carskich, miejscowość została pozbawiona praw miejskich. W wyniku długoletnich starań władz gminy z dniem 1 stycznia 1997, po 130 latach przywrócono miejscowości status miasta.

Obecnie Skępe jest jedną z dynamiczniej rozwijających się miejscowości w regionie. Sprzyja temu malownicze położenie wśród jezior, zarówno samego miasta, jak i gminy. Powierzchnia gminy wynosi

Największą sławę miejscowości przynosi Sanktuarium Maryjne, z Cudowną Figurką Matki Bożej Skępskiej sprzed 500 lat, przywiezioną do Skępego z Poznania przez Zofię Kościelecką, jako dowód wdzięczności za łaskę uzdrowienia. Corocznie do Skępego z okazji odpustu, w dniach 7-8 września przybywają tysiące pielgrzymów. Przykładowo, w roku 2003 (według statystyk kościelnych) przybyło ponad 20 tysięcy pielgrzymów z kraju i z zagranicy. Sanktuarium Maryjne wpisane jest do rejestru zabytków. W niedalekiej odległości od klasztoru znajduje się pozostałość puszczy mazowieckiej zwana Borkiem. Centrum Skępego stanowi prostokątny rynek, przy którym zachowały się do dziś budynki o cechach barokowo-klasycznych z II poł. XVIII i XIX w. Pośrodku rynku znajduje się fontanna (gruntowanie odnowiona w latach 2010-2011), w środku której umieszczony został odlew koziołka z brązu – jako symbol ubogiej przeszłości Skępego (dar miejscowych rzemieślników). Na terenie gminy istnieją pozostałości trzech prasłowiańskich grodzisk: Okop, Grzępa i Laluszka. Wśród zabytków zasługujących na uwagę turystów oprócz Klasztoru skępskiego zasługują także XVIII wieczny Zajazd pod Kasztanami, modrzewiowy dwór – siedziba leśnictwa, zabudowania dworskie we Wiosce wraz z gorzelnią z XIX w. oraz młyn w Żuchowie w przeszłości napędzany wodą, a także cała gama pomników przyrody.

Skępe to gmina bogata nie tylko, ze względu na swoją historię, ale także z uwagi na swoje walory krajobrazowe. Kompleks jezior i stawów wokół Skępego stanowi Obszar Chronionego Krajobrazu „Jeziora Skępskie”. Na terenie gminnych lasów z myślą o turystach utworzone zostały ścieżki przyrodniczo – leśne, biegnące przez Głęboczek i Stary Zagaj (7 km i 4 km). Ciekawą atrakcją pod względem środowiskowo-przyrodniczym, jest Torfowisko Mileńskie, gdzie występuje rzadki gatunek brzozy niskiej.

W gminie dynamicznie rozwija się baza turystyczna. Rozwojowi turystyki sprzyja zarówno położenie geograficzne, jak i komunikacyjne. Przez miasto przechodzi droga krajowa nr 10 biegnąca przez całą Polskę ze wschodu na zachód. Przy trasie usytuowanych jest 5 obiektów noclegowo — gastronomicznych, w których goście odwiedzający Skępe mają zapewnione wszelkie usługi gastronomiczne oraz doskonałą bazę noclegową — najlepszą na trasie Toruń-Warszawa. W okresie letnim funkcjonuje kilka ośrodków wczasowych skupionych nad Jeziorami Wielkim i Łęckim.

Na terenie miasta znajdują się typowe instytucje o znaczeniu administracyjnym i publicznym, takie jak urząd miasta i gminy, urząd pocztowy, policja, przychodnie lekarskie, banki, apteki biblioteka, oraz jednostki ochotniczej straż pożarna, z których dwie funkcjonują w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo — Gaśniczego.

Władze miasta i gminy urzędują w budynku przy ulicy Kościelnej. Na terenie gminy funkcjonują dwa przedszkola w Skępem oraz w Wiosce, oraz jeden prywatny punkt przedszkolny. Młodsza młodzież uczy się w 3 szkołach podstawowych: w Skępem, Wólce, Czermnie i oddziale filialnym skępskiej podstawówki w Łąkiem oraz Gimnazjum w Skępem. Starsza zaś ma do wyboru kilka profili szkół w Zespole Szkół im Waleriana Łukasińskiego.

Duża część mieszkańców znajduje zatrudnienie w podmiotach gospodarczych, których na terenie gminy funkcjonuje znaczna liczba. Wraz ze zmianami ustrojowymi w kraju w rejonie Skępego bardzo dynamicznie rozwinęła się drobna przedsiębiorczość, w której dominuje handel i różnego rodzaju firmy o charakterze produkcyjno-handlowym oraz działalność usługowa sensu stricte i drobne rzemiosło.

Życie kulturalne skupia się głównie wokół szkół i Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej oraz funkcjonujących od kilku lat Centrów Kulturalno – Oświatowo – rekreacyjnych w Skępem i w Wólce. Ważny udział w tym życiu zaznaczają także lokalni twórcy i poeci, którzy w poetycki sposób rejestrują obraz świata widzianego, a także artyści malarze. Rozwojowi kultury i sportu sprzyja istnienie szerokiego zaplecza w postaci pięknej hali widowiskowo-sportowej przy Szkole Podstawowej, oraz wspaniałego kompleksu sportowego przy Zespole Szkół im. W. Łukasińskiego.

Wierni od końca lat 90 ubiegłego wieku zgromadzeni są w dwóch parafiach rzymskokatolickich: pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny skupionej przy Kościele i Klasztorze o.o. Bernardynów oraz parafii Miłosierdzia Bożego z nowo wybudowanym kościołem w centrum miasta.

Bogactwo jezior i lasów oraz ciekawa historia miasta i Gminy dają podstawę, by sądzić, iż właśnie turystyka może okazać się kluczową gałęzią gospodarki. Może stać się przysłowiową żyłą złota dla gminy i jej mieszkańców. Wszystko to wiąże się z koniecznością prowadzenia racjonalnej polityki inwestycyjnej.

Priorytetem rozwojowym Miasta i Gminy Skępe musi być wykorzystanie istniejącego potencjału przy jednoczesnym dostosowaniu do wymogów nowej perspektywy finansowej na lata 2014-2020, która powinna pod koniec 2015 roku zostać uruchomiona.

Ważnym aspektem jest Modernizacja infrastruktury wodociągowo – kanalizacyjnej na terenie Miasta i Gminy Skępe, która powinna obejmować:

- rozbudowa i modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Skępem;

- modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Wólce;

- budowa pojedynczych nitek wodociągu o łącznej długości ok. 5 km;

- budowa pojedynczych nitek sieci kanalizacyjnej (m.in. ul. Widok, Widokowa, Polna, Sierpecka, Kujawska) o łącznej długości ok. 2 km.

Kolejnym priorytetem są działania na rzecz rozwoju turystyki. Wśród propozycji przedsięwzięć można wymienić

- rewitalizacja parku „BOREK” (usunięcie zakrzaczeń i wybranych drzew; wytyczenie i utwardzenie ciągów komunikacyjnych; wytyczenie ścieżek dydaktycznych, instalacja oświetlenia; instalacja elementów małej architektury (ławki, kosze na śmieci, ew. elementy placów zabaw i siłowni zewnętrznych);

- rewitalizacja tzw. „Okopu” (na bazie istniejącej niecki utworzenie muszli amfiteatru; zagospodarowanie terenu zielenią; wykonanie tych działań pod nadzorem konserwatora zabytków);

- budowa ścieżek pieszo-rowerowych na terenie Skępego (budowa 2,4 km ścieżek pieszo – rowerowych wzdłuż jezior skępskich; technika wykonania kostka brukowa; instalacja elementów małej architektury (ławki, kosze na śmieci, oświetlenia);

- modernizacja obiektów kulturalnych: (modernizacja remizy OSP w Wiosce; modernizacja i wyposażenia remizy OSP w Żuchowie);

- wytycznie szlaku kajakowego po Jeziorach Skępskich: {udrożnienie szlaku (usunięcie szuwar, ewentualne pogłębienie rzeki Mień); budowa przystani; nawiązanie współpracy z inwestorami w celu utworzenia wypożyczalni sprzętu pływającego].

Równie istotnym aspektem jest przebudowa i modernizacja dróg gminnych, która będzie możliwa m.in. dzięki środkom z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Wszystkie te działania mają na celu nie tylko podniesienie jakości Zyzia mieszkańców, ale także zainteresowanie ofertą inwestorów i turystów, co powinno się bezpośrednio przełożyć na zwiększenie liczby miejsc pracy. Należy jednakże pamiętać, iż będą one wymagać ogromnych nakładów finansowych i ich realizacja będzie możliwa wyłącznie w przypadku dostępności środków zewnętrznych na przedsięwzięcia tego rodzaju.

Ważnym działaniem jest także rekultywacja zespołu jezior skępskich. Zostały one objęte rocznym monitoringiem i opracowano program ich oczyszczenia. W związku z faktem, iż nawiązano współpracę z Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko – Pomorskiego (właścicielem jezior) oraz Wojewódzkim Funduszem Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska Toruniu (dyspozytorem środków na działania ekologiczne w nowej perspektywie finansowej) rysuje się dużą szansą na otrzymanie środków europejskich, a tym samym wdrożenie działań rekultywacyjnych.

Dużym zainteresowaniem cieszą się również imprezy sportowe. Cyklicznie w okresie zimowym odbywają się turnieje w piłkę nożną halową. W okresie letnim dominuje plażówka. Często patronat nad imprezami obejmują przedstawiciele organów samorządowych.

Dzięki naturalnym walorom przyrodniczym oraz atrakcyjnemu położeniu wśród jezior przed Miastem i Gminą Skępe rysują się perspektywy rozwoju, których nie można zaprzepaścić.

Charakterystyka ogólna